Historia

Komandoria

W okolicy wsi Komandoria najstarsze artefakty zostały odnalezione z VIII i IX wieków. Komandoria pierwotnie była osadą, która powstała wokół kościoła św. Michała (obecnie kościoła św. Jana Jerozolimskiego za Murami, przy aktualnej ulicy Świętojańskiej).

Nazwa wsi Komandoria pochodzi od Komandorii Kawalerów Maltańskich(katolicki zakon rycerski Szpitalników Świętego Jana, z Jerozolimy, Rodos i Malty), która została utworzona
w roku 1178 przez Mieszka III).

Granice Komandorii od zachodu obejmuje obszar Śródki (aktualnie ulicy Podwale).Od wschodu Komandorię rozgranicza ulica Krańcowa, a od południa Jezioro Maltańskie.
Wzdłuż aktualnej ulicy Warszawskiej Komandorię rozgranicza Osiedle Warszawskie. Od strony północnej dominuje zabudowa przemysłowa oraz mieszkaniowa, a od strony południowej przeważają tereny rekreacyjne, jak Jezioro Maltańskie, wybudowane w roku 1952 jako sztuczny zbiornik wodny położony po prawej stronie rzeki Warty.

W roku 1939 wytyczono w tym rejonie nowe ulice, nadając im imiona trzech poznańskich biskupów wywodzących się z Wielkopolski: Stanisława Konarskiego, Piotra Tomickiego
oraz Andrzeja Laskarza.

W drugiej połowie lat 30-tych XX wieku powstało modernistyczne osiedle bloków dla robotników z Poznania. Zgodnie z decyzją ówczesnych władz miejskich w latach od 1929, między ulicą św. Michała i ulicą Krańcową zostały przeniesione firmy transportowe i zakłady rzemieślnicze. W okolicy zakładów przemysłowych pojawiła się zabudowa willowa. Był to teren prywatny Banku Handlowego z Warszawy. Teren ten był podzielony na działki, a granicą tych działek były ulice Zaniemyska i Bnińska. Przy ulicy Bnińskiej można zaobserwować najwięcej dwukondygnacyjnych domków jednorodzinnych, tzn. "klocków", z płaskimi dachami.

Po II wojnie światowej projekt rozbudowy Komandorii został przygotowany przez Mirosławę Dworzańską i Zdzisława Podolskiego jako projekt budowy prawobrzeża Poznania w latach 1948 – 1952 roku. Pan Zdzisław Podolski wykonał projekt gospodarstw domowych dla 360 rodzin. Na przełomie lat 80-tych i 90-tych w Komandorii zostały zbudowane charakterystyczne domki na wzór pałaców czy też dworków.

Komandoria została przyłączona do Poznania z dniem 2 stycznia 1925 roku.

Malta

Historia poznańskiej Malty wiąże się z zakonem rycerskim Joannitów powstałym w XII wieku w Królestwie Jerozolimskim. Gdy w XVI w. Joannici otrzymali od cesarza Karola V wyspę Maltę, zaczęto ich nazywać Kawalerami Maltańskimi. Gdy od końca XII wieku zostali osiedleni także przez Mieszka III na terenie wsi Komandoria sąsiednie tereny zielone nad Cybiną nazwano z czasem Maltą.

W okresie rozbiorów Malta była popularnym miejscem do spędzania rekreacji dla mieszkańców Poznania.

Po odzyskaniu Niepodległości Inżynier Adam Ballenstaedt opracował szczegółowy projekt parku. W zaprezentowanym projekcie znalazły się takie miejsca jak hala sportowa, boiska, teatry, wypoczynkowe domy dla młodzieży pracującej oraz robotników ,a na całym terenie znajdowały się liczne ścieżki spacerowe. W części zachodniej zaprojektowany został Kopiec Wolności. Początkowo zwany był Kopcem Zmartwychwstania lub Wyzwolenia. Rozpoczęcie ręcznego sypania kopca zaplanowano na dzień święta narodowego 3 Maja 1919 roku,
a ukończono w 1922 roku. W pracach budowlanych uczestniczyli nie tylko mieszkańcy Poznania i Wielkopolski, ale także przybywający indywidualnie goście z innych terenów Polski. Kopiec osiągnął 94 m n. p. m. wysokości i wznosił się 17 m ponad poziom pobliskiej ulicy, a z jego szczytu rozciągał się wspaniały widok na miasto. W latach II wojny światowej rozebrany został przez okupanta, a decyzję o jego ponownym usypaniu podjęto w 1980 roku. Odtworzony kopiec jest wyższy od swego poprzednika i wznosi się ok. 30 m ponad powierzchnię ulicy Wiankowej.

W roku 1952 utworzono Jezioro Maltańskie, tworząc sztuczny zbiornik wodny o powierzchni 64 hektarów z przeznaczeniem na kąpielisko oraz tor regatowy. Do Jeziora Maltańskiego dopływa rzeka Cybina, która jest prawym dopływem rzeki Warty.

W latach 1956,1958 oraz 3 lata później w roku 1961 na jeziorze odbyły się międzynarodowe zawody wioślarskie oraz kajakarskie. W sierpniu 1990 roku Jezioro Maltańskie ponownie spełniło wymogi Międzynarodowej Federacji Kajakowej i zorganizowano na nim XXIII Mistrzostwa Świata w Kajakarstwie.

Malta należy do Komandorii, która została przyłączona do Poznania z dniem 2 stycznia 1925 roku.

Nadolnik

Nadolnik należał do wsi Główna, własności biskupów poznańskich, którzy w okolicach aktualnej ulicy Nadolnik posiadali swoje rezydencje letnie.

Pierwsze wzmianki o Nadolniku pochodzą z roku 1728, który pojawił się na mapach lecz, brak tam jeszcze tej nazwy.Występuje tylko nazwa Zawady i fragment drogi wiodącej
do dwóch Młynów. Pierwsze informacje na mapach zostały uwzględnione na pruskim planie Poznania z roku 1840 jako Nadolnik M. (obok Ober M.). M. oznaczało młyn (Mühle),
który znajdował się na północ w kierunku Koziegłów oraz Czerwonaka.

Młyn został założony około roku 1820, przebudowany w 1929 roku po pożarze z 1924 roku. Funkcjonował do roku 2019. Znajdował się przy ówczesnej ulicy Nadolnik nr 8. Właścicielami tych terenów od około 1918 roku byli poznańscy kupcy: Maks Aronsohn oraz Alfred Pinn.

Na przestrzeni lat Nadolnik miał charakter przemysłowy.

Nadolnik w granice Poznania został przyłączony 2 stycznia 1925 roku.

Osiedle Warszawskie

Tereny pod osiedle mieszkalne zaprojektowane zostało od zera przez Sylwestra Pajzderskiego w roku 1927. Prace nad projektem zaczęły się w roku 1925 tuż po przyłączeniu
2 stycznia 1925 roku Rataj do granic Poznania. Osiedle Warszawskie było oddalonym od centrum miasta zespołem budynków o niskiej luźnej zabudowie. Wille miejskie tworzone były dla klasy średniej, z terenami zielonymi naokoło osiedla takimi jak: parki, skwery, przydomowe ogrody. Zaprojektowane ulice stanowią układ symetryczny. W centrum znajduje się skwer
dla mieszkańców, u zbiegu ulic Warszawskiej, Kutnowskiej oraz Łowickiej. Z inicjatywy mieszkańców osiedla w roku 1935 wybudowano również kościół pod wezwaniem Chrystusa Odkupiciela, przy ulicy ul. Toruńskiej 8 (aktualnie Parafia Greckokatolicka pw. Opieki Matki Bożej). W latach 1981–1983 wybudowano nowy kościół pod wezwaniem Chrystusa Odkupiciela, przy obecnej ulicy Trzemeszeńskiej numer 20. Zbyt mała świątynia dla wiernych dla rozwijającego się osiedla było powodem budowy nowego kościoła.

Granicami Osiedla Warszawskiego są:

• ulica Krańcowa na zachodzie,
• ulica Warszawska na południu,
• ulica Mogileńska na wschodzie i tereny Poznańskiej Fabryki Łożysk Tocznych na północy.

Ciekawą osobą był:

Główna

Na terenie wsi Główna znajdowała się jedna z najstarszych osad. Początki osadnictwa sięgają schyłku epoki lodowcowej, kiedy to myśliwi podążający za stadem reniferów podczas cofającego się lodowca przybyli z tundry na dzisiejsze tereny wsi Głównej. Po tych wydarzeniach pozostały odnalezione skromne pamiątki w postaci narzędzi krzemiennych.

Średniowieczna wieś Główna znajdowała się w ówczesnych czasach w rejonie rzeki Główna. Pierwsze zmianki odnalezione w formie pisemnej pochodzą z XII i XIII wieku,
kiedy to Główna stanowiła osadę dla biskupów poznańskich, którzy w okolicach dzisiejszej ulicy Nadolnik posiadali swe domki letnie wraz już nieistniejącym kościołem pod wezwaniem Wszystkich Świętych, spalonym w 1260 roku.

W dniu 2 stycznia 1925 roku została przyłączona wieś Główna, która obejmuje swoim zasięgiem od wschodu i południa obszar aktualnie od ulicy Świętego Michała do rzeki Cybina. Od zachodu rozgraniczają przyłączoną do Poznania gminę Główna dwie rzeki Cybina oraz Warta. Od północy aktualnie ulica Chemiczna.

Nazwa wsi Główna pochodzi od rzeki Głównej, przepływającej w tym rejonie. Rozwój wsi Główna w wieku XIX uwarunkowany był bliskością do granic Poznania po rozebranych fortyfikacjach miasta. Po dokonaniu przyłączenia wsi Główna uznano, że teren ten położony z dala od centrum stolicy Wielkopolski i słabo skomunikowany świetnie nadaje
się do zlokalizowania zabudowy przemysłowej. Korzystne wiatry powodują, że zanieczyszczenia przemysłowe nie będą utrudniać codziennego funkcjonowania dla mieszkańców Poznania.

Zabudowa przemysłowa przyłączonej wsi Główna nie zachęcała do zamieszkania w tej okolicy nowych mieszkańców Poznania. Było to spowodowane dymiącymi kominami
Zabudowa Głównej jest chaotyczna i nieuporządkowana.

Na terenie Głównej dominują osiedla robotnicze, baraki i małe domy czynszowe. W pierwszej połowie XX wieku na Głównej stały jedynie cztery domy czteropiętrowe po dwa mieszkania na kondygnacji.

Po dokonaniu przyłączenia wsi Główna do miasta Poznania, 19 sierpnia 1926 roku dokonano zmiany nazw ulic. Powodem były duplikujące się nazwy.

Osobami związanymi z wsią Główna byli:

• Pan Tadeusz Kirschke - (1908–1996) – kapelan Wolnej Europy.
• Pan Aleksander Studniarski - (1933–1954) – „Lew” z Głównej, działacz antykomunistyczny, przywódca Krajowej Armii Wyzwoleńczej i więzień polityczny.
• Pan Juliusz Weidemann - przemysłowiec cegielniany, samorządowiec i dobroczyńca z Głównej.

Rataje

Teren Rataj włączono w granice miasta Poznania w 1925 roku. Wieś Rataje znajdowała się w miejscu dzisiejszego osiedla Piastowskiego, przy samej rzece Warcie. Na Ratajach przed wybudowaniem osiedli mieszkały dwie narodowości: Polska i Bułgarska. Polacy byli pochodzenia bamberskiego oraz narodowościowego (historycznego). Obie narodowości współżyły ze sobą w zgodzie spotykając się wspólnie w restauracji Przybeckiego. Bułgarzy nauczyli gospodarzy uprawy kalafioru oraz papryki.

Po wybudowaniu osiedli z wielkiej płyty, po wielkich polach zostały jedynie wspomnienia.

Pomysł przekształcenia zrodził w latach 1950-1952, gdy na mocy rozporządzenia władz miasta Poznania rozpisano konkurs urbanistyczny na zagospodarowanie terenów o powierzchni ok. 2100 hektarów. Plan zagospodarowania został w 1962 roku zatwierdzony przez Radę Narodową Poznania. Pracami nad nowym kształtem osiedli zajmowała się pracownia „Rataje” kierowana przez Pana Jana Wellangera.

Na terenie „Rataje” znajduje się 7 osiedli mieszkaniowych.

• Osiedle Piastowskie
• Osiedle Rzeczypospolitej
• Osiedle Powstań Narodowych
• Osiedle Jagiellońskie
• Osiedle Oświecenia
• Osiedle Bohaterów II Wojny Światowej
• Osiedle Armii Krajowej

Mała Starołęka

W rejonie trasy nadwarciańskiej znaleziono ślady najstarszego pobytu człowieka na terenie wsi Starołęka. Dowodem są odnalezione wyroby krzemienne kultur mazowszańskich z około 20.000 – 10.000 lat p.n.e.. Starołęka była od początku powstania wsią duchowną należącą do klasztoru Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu, a od roku 1253 była wsią książęcą.
Po roku 1314 zgodnie z decyzją Władysława I Łokietka Starołęka oddzieliła się i została wsią szlachecką, następnie mieszczańską podzielną na dwie części: Małą Starołękę
oraz Wielką Starołękę.

Mała Starołęka była idealnym miejscem do powstania strefy przemysłowej na tym terenie. Pierwszym aspektem powstania na terenie wsi Mała Starołęka strefy przemysłowej było oddanie do użytku w roku 1875 linii kolejowej do Kluczborka ze stacją w Luisenhain (aktualnie Poznań Starołęka). W roku 1886 utworzono przy dworcu Luisenhain stację pocztową. Kolejnym aspektem powstania na terenie Małej Starołęki strefy przemysłowej było bezpośrednie sąsiedztwo Warty. Poznańscy przemysłowcy rozpoczęli na tym terenie budowanie swoich zakładów.

Jednym z pierwszych był zakład Romana Maya (Chemiczna Fabryka Nawozów Sztucznych), który powstał w roku 1879.

W roku 1881 do infrastruktury dołączyło nowo zbudowane nabrzeże przeładunkowe nad Wartą. Dynamiczny rozwój przyniosło ostatnie 10-lecie XIX wieku. Od początku XX wieku wieś Mała Starołęka zaczęła zyskiwać charakter przemysłowy, skutkiem było zainteresowanie gruntami pod budowę zakładów przemysłowych i wzrost cen gruntów. W roku 1901 nad Wartą powstał znacznych rozmiarów spichlerz, w bezpośrednim sąsiedztwie mostu na Warcie (już nieistniejący) i stacji kolejowej. Bliskość stacji Łęgów Dębińskich sprzyjała również rozwojowi funkcji rekreacyjnej. Przy ul. Starołęckiej powstały ogródki działkowe, a także oberża Zum Deutscher Kaiser, czy popularna restauracja ogrodowa Bogusława Kempfa (wcześniej Zameczek nad Wartą).

W roku 1902 powstała szkoła gminna, a w roku 1905 powiększono i rozbudowano stację kolejową Luisenhain.

W roku 1903 dobudowano do mostu kolejowego kładkę pieszą (zamknięta w roku 2013), co skutkowało zmniejszeniem przewozów dla funkcjonującej obok przeprawy promowej braci Kanoniczaków.

W roku 1905 przejście piesze oświetliły lampy elektryczne. Także w tym samym roku zlikwidowano przystanek kolejowy na Dębinie, co wywołało protesty ludności, lecz bezskutecznie.

Małej Starołęki nie omijały także klęski, zwłaszcza pożary. Największymi były pożary z 5 października 1907 roku w Fabryce Mydła Ludwiga Ascha oraz 31 lipca 1910 roku
w młynie braci Brummerów.

Na terenie Mała Starołęka powstały różnej maści towarzystwa niemieckie, jak i polskie.

W roku 1904 powstał Związek Kombatantów Niemieckich.

W roku 1905 powołano Towarzystwo Biblioteczne, a w roku 1908 powstała Ochotnicza Straż Pożarna.

W roku 1912 założono polskie Koło Śpiewackie.

2 stycznia 1925 roku za zgodą Rady Ministrów przyłączono Małą Starołękę. Przyczyną było poszukiwanie nowych terenów, o które można było powiększyć Poznań.

Przez okres 10 lat od przyłączenia wsi mieszkańcy nie byli obciążeni podatkami od gruntów. Ówczesne władze miasta podkreślały wówczas, że akt włączenia ma wymiar symboliczny.

Ciekawymi osobowościami byli:

• Pan Kazimierz Wyszyński, który od 1 Października 1919 został pierwszym sołtysem wsi Mała Starołęka.
• Pan Stanisław Grajczak był ostatnim sołtysem wsi Mała Starołęka, który mieszkał przy ul. Starołęckiej numer 41.

Najważniejszymi zakładami w Małej Starołęce były fabryki o profilu chemicznym takie jak:

• Pollena-Lechia późniejszy Beiersdorf-Lechia S.A. .
• Nivea Polska S.A. – fabryka kosmetyków marki Nivea (zakład w Starołęce został zamknięty, a budynki fabryczne wyburzone. Produkcja odbywa się w innym miejscu
  Poznania - ul. Gnieźnieńska).
• Elegancja Poznańska - pralnia chemiczna i farbiarnia Mieczysława Kempfa (od 1922), ul. Starołęcka 60.
• Fabryka Chemiczna Hermes Stanisława Filipowskiego (1908-1937), ul. Starołęcka 40.
• Fabryka Chemiczna Tukan Karola Sandera(od 1927),ul. Starołęcka 6-8.
• Pralnia chemiczna z farbiarnią A. Sieburgaod 1848, na Starołęce od początków XX wieku), ul. Starołęcka 28.
• Fabryka chemiczna Romana Maya przy obecnej ulicy Romana Maya.
• Gazownia Towarzystwa Aerogengas z Hanoweru przy ul. św. Antoniego 35 (1906).
• Wytwórnia Marmolad i Konserw Ruitera(od 1921, produkcja marmolad, powideł, kompotów i dżemów).

Na Małej Starołęce do dziś dzień zachowały się kapliczki przydrożne. Możemy je odnaleźć przy ulicy:

Dębiec

W roku 1930 Pan prof. Józef Kostrzewski podczas badań archeologicznych na terenie dzisiejszego Dębca na zboczu rzeki Warty, na wschód od aktualnej ulicy Dolna Wilda natrafił
na osadę z czasów kultury ceramiki wstęgowej kłutej. Podczas prac archeologicznych natrafiono na krzemienne wyroby oraz gliniane fragmenty naczyń. Podczas kolejnych badań
w roku 1931, w których uczestniczył wraz z profesorem Józefem Kostrzewskim, Rudolf Jamka, odsłonięto ziemiankę w której znaleziono kamienne i krzemienne narzędzia, kości zwierząt oraz pozostałości węgla drzewnego po palenisku.

W roku 1931 również natrafiono na drugą już z kolei osadę, którą odkryto w czasie prac ziemnych na terenie obecnych wodociągów przy ulicy Dolna Wilda (aktualnie znajduje
się na tym terenie główna siedziba poznańskiej firmy „Aquanet”).

Podczas prac odnaleziono przedmioty codziennego użytku takie jak: talerze, łyżki, miskę, gliniany kubek oraz kamienne narzędzia.

Dla wsi Dębiec wiek XIX był okresem przemian w związku z budową linii kolejowej Poznań – Wrocław, Poznań – Kluczbork. W czasie budowy linii kolejowej zbudowano również szkołę powszechną, gminny dom, kuźnię.

W roku 1918 powstała również na terenie wsi Dębiec Kolonia Robotników Kolejowych.

Wieś Dębiec z dniem 2 stycznia 1925 roku została włączona do Poznania zgodnie z decyzją Rady Ministrów. Granicami wsi Dębiec są: od wschodu aktualnie ulica Dolna Wilda, od południa obwodnica Poznania A2, od zachodu tory kolejowe. Historycznie Dębiec sięgał aż po obecną ulicę Wspólną.

Po przyłączeniu do Poznania wsi Dębiec gospodarstwa domowe zyskały dostęp do sieci gazowej, elektryczności oraz wodociągów miejskich, a dodatkowo oświetlono ulice, a także zbudowano stację wodociągową i kanalizacji.

Głównymi szlakami komunikacyjnymi Dębca to ulica 28 czerwca 1956 roku, a także ulica Dolna Wilda, które zbiegają się w południowej części i tworzą charakterystyczny klin,
który zwany jest klinem dębieckim.

Ważnymi miejscami na osiedlu Dębiec są:

• - Park Dębina,
• - Dworzec Kolejowy,
• - Cmentarz Bożego Ciała przy ulicy ul. Bluszczowej numer 14,
• - Cmentarz przy ulicy Samotnej numer 3,
• - Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej przy ulicy Czechosłowackiej 27,

Wola (część północna)

Na terenach Woli w styczniu 1919 roku toczyły się walki o zdobycie dawnego lotniska wojskowego na Ławicy.

Wieś Wola z początku należała do wsi Krzyżowniki. Jej południowa część od ulicy Jana Henryka Dąbrowskiego została przyłączona do granic Poznania w roku 1900, a północna 25 lat później: 2 stycznia 1925 roku.

Wola zabudowana jest przede wszystkim domami jednorodzinnymi.

Na Woli możemy również odwiedzić takie miejsca jak:

• - Kościół pw. Świętych Cyryla i Metodego, który wybudowany został w roku 1987 przy ulicy Stanisława Wigury numer 5.
• - Hipodrom Wola przy ulicy Lutyckiej numer 34.
• - Na Woli znajduje się również niewielki przemysł taki jak: Wojskowy Zakład Motoryzacyjny powstały w roku 1945 przy ulicy Jana Henryka Dąbrowskiego 262/280.

Ciekawymi wartymi przybliżenia miejscami na Woli są:

• - Hipodrom Wola. Teren pod budowę został zakupiony przez niemieckie Posener Rennverein czyli Poznańskie Towarzystwo Wyścigowe stworzone w roku 1880.
  W dniu 21 czerwca 1912 roku Towarzystwo postanowiło zakupić grunt znajdujący się w okolicach od północnej strony linii kolejowej Poznań – Stargard Szczeciński, w odległości
  około 150 metrów o dworca kolejowego stacji kolejowej Elsenmuhle (Poznań - Wola), po podjęciu decyzji, że poprzednie miejsca pomiędzy Drogą Dębińską, a Wartą
  na „ąkach Dębińskich”, gdzie pierwotnie znajdował się tor wyścigowy jest nieodpowiednie (po wylewach rzeki Warty).

Nowy hipodrom zajmował powierzchnię 54 hektary ogrodzonego terenu. Posiadał cztery tory wyścigowe: z przeszkodami wkomponowanymi w otaczający krajobraz, płaski,
a także piaszczysty i trawiasty.

Różne grupy publiczności miały wyznaczone osobne place. Przy głównym wejściu po lewej i prawej stronie znajdowały się wieżyczki, w których sprzedawano bilety wstępu. Publiczność mogła oglądać zawody z trzech krytych, drewnianych trybun na podmurowaniu. Jednak najbardziej okazała była trybuna główna mogąca pomieścić sześćset osób. Trybuna posiadała również lożę reprezentacyjną dla gości honorowych i akcjonariuszy.

• Wojskowy Zakład Motoryzacyjny
powstał w roku 1945. Przedsiębiorstwo zajmuje się remontami, modernizacjami sprzętu pancernego oraz innych pojazdów wojskowych. W Wojskowym Zakładzie Motoryzacyjnym znajduje się również centrum zespołów napędowych oraz biuro konstrukcyjno-technologiczne. Dniu 18 czerwca 2019 roku otwarto Centrum
Serwisowo - Logistyczne czołgów Leopard 2.

Winiary

Nazwę wsi Winiary wymieniono w akcie lokalnym Poznania z 1253 roku, w którym dowiadujemy się, że dwie wsie o nazwie Winiary (ambevilleVinitorum), położone są, na Wzgórzu Winiarskim, czyli monsVineus (obecnie Cytadela).

Nazywały się: Winiary kmiece, które obejmowały odpowiednio wielkość 161,59 hektara, znajdujące się na północ od Poznania oraz Winiary zagrodnicze, znajdujące się na południe
od wsi Winiary kmiece, o wielkości 807,97 hektara.

Komunikacja pomiędzy dwoma wsiami Winiar była ważnym węzłem komunikacyjnym, przy którym wybudowano kościół pod wezwaniem św. Leonarda, u zbiegu obecnej
ul. Armii Poznań i schodów ku Pomnikowi Bohaterów.

Wieś Winiary swoją nazwę zawdzięcza winnicom, które znajdowały się na pobliskich wzgórzach. Była to idealna lokalizacja do funkcjonowania wsi Winiary. Bliskość miasta oraz rozwój Poznania w XV oraz XVI wieku spowodowały, że gospodarstwa winiarskie wykupili zamożni kupcy, którzy zakładali na tych terenach folwarki miedzy innymi Pan burmistrz Jerzy Bok.

Na początku XVIII w. wieś Winiary Wieś Winiary odrodziła się ponownie.opustoszała z powodu epidemii dżumy w latach 1708 – 1710, działań wojennych oraz klęsk żywiołowych.
W 1718 roku niezaludnione
i zdewastowane Winiary pozostawały nadal całkowicie niezamieszkałe. Mieszkańcy Winiar uciekli do innych wsi oddalonych od Poznania lub zginęli.

Podjęto próby odbudowania Winiar przez Radę Miejską Poznania, które zakończyły się niepowodzeniem z powodu niewystarczających środków finansowych.

W latach 30 – tych XVIII wieku Radzie Miejskiej Poznania udało się sprowadzić kilka rodzin z przeludnionej niemieckiej miejscowości Bamberg, które zamieszkały na terenach wsi Winiary. Z czasem na teren Winiar zaczęli przybywać kolejni osadnicy z tej miejscowości. Pierwsi osiedlili się obok żyjących jeszcze nielicznych kmieci i zagrodników.
Dzięki ówczesnym władzom Miasta Poznania za pomocą ulg dla nowych osadników oraz dostarczając pomoc m.in. ziarna do zasiewów, drewna jako budulec oraz pieniędzy,
wieś Winiary odrodziła się ponownie.

W maju i czerwcu 1830 roku związku z budową Fortyfikacji (obecna Cytadela) wieś Winiary została przeniesiona wraz ze zlikwidowanym folwarkiem Bonin (1834 roku) na obecne miejsce pomiędzy ulicą Szydłowską, ulicą Urbanowską, Aleją Solidarności, ulicą Witosa, ulicą Dojazd, ulicą Lutycką, ulicą Lechicką oraz trasą PST.

Pod koniec XIX wieku na terenach dzisiejszych Winiar, przy obecnej ulicy Piątkowskiej numer 148, dzięki hrabinie Potulickiej, która zakupiła 4 hektary gruntu wraz zabudowaniami powstało Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej, które funkcjonuje do dziś. Założycielką zgromadzenia była Maria Karłowska. Jest to pierwsze miejsce kultu na Winiarach, które zajmuje się także wychowaniem nastoletnich dziewczyn.

Na początku wieku XX na terenie wsi Winiary zamieszkiwało 34 gospodarzy, w tym kołodziej, ogrodnicy oraz kowal.

W ówczesnych latach na terenie wsi znajdowały się trzy wiatraki drewniane oraz dwa zajazdy.

2 stycznia 1925 roku Winiary zostały przyłączone administracyjnie do Poznania, lecz zachowały swój wiejski charakter aż do II wojny Światowej.

Charakterystycznymi miejscami na Winiarach są:

• - Powstały w roku 1937 przy ulicy Rejtana numer 6 dzięki Siostrom Najświętszej Maryi Panny dom tego zgromadzenia. Siostry prowadziły przy ulicy Rejtana ochronkę dla dzieci, szwalnię oraz przytułek dla osób starszych.

• - Na obecnych Winiarach zachowały się również 4 kapliczki o charakterystyce słupowej.

• - 1 lipca 1928 roku władza duchowna utworzyła samodzielną parafię pw. św. Stanisława Kostki obejmująca Winiary oraz wieś Piątkowo. Pierwszym proboszczem został
  ks. Witold Żuchowski, który pełnił tą funkcję od 4 sierpnia 1928 roku do 31 lipca 1931 roku. Po wielu perturbacjach wojennych, losowych oraz finansowych
  - 13 sierpnia 1989 roku – ks. Grzegorz Balcerek oddaje parafię pod opiekę Maryi.

Ciekawymi osobowościami Winiar byli:

• Pan Antoni Bajerlein (ur. 31 Maja 1886 w Poznaniu - zm. 1972 roku również w Poznaniu) Ostatni sołtys na Winiarach. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego, pierwszej wojny światowej, rolnik, a następnie sołtys winiarski, po przyłączeniu Winiar do granic Poznania miejski komisarz dla dzielnicy Winiary, działacz społeczny, przewodniczący kółka rolniczego i komisji Opieki Społecznej na Winiarach.
• Ks. Grzegorz Balcerek (ur. się 13 Marca 1954 w Grodzisku Wielkopolskim). Proboszcz parafii pw. św. Stanisława Kostki w latach 1989 do 1999 roku, obecnie biskup pomocniczy diecezji poznańskiej.

Bonin

Bonin zlokalizowany był na zachodnim brzegu Warty, na Wzgórzu Winiarskim tuż obok wsi Winiary. We wsi Bonin znajdował się jedynie folwark.

Tereny pod budowę wsi miasto zakupiło w roku 1549, kiedy to folwark znajdował się jeszcze w poprzednim miejscu.

W roku 1819 roku folwark liczył 84 mieszkańców.

W roku 1834 folwark Bonin został zlikwidowany, a wieś Bonin została przeniesiona na nowe miejsce w sąsiedztwie wsi Winiary.

Powodem tych działań była budowa fortu Cytadela od 1828 roku do 1839 roku.

Osiedle Bonin odziedziczyło swą nazwę po zlikwidowanej wsi Bonin. Pierwszą ulicą powstałą na Boninie była ulica Podgórna. Po przyłączeniu wsi Bonin do Poznania
2 stycznia 1925 roku dla odróżnienia ulicy Podgórnej znajdującej się w centrum Poznania przemianowano tą ulicę na Boninie na ulicę Bonin, która biegnie od ulicy Błękitnej
do torowiska tramwajowego wzdłuż ulicy Winiarskiej.

Ówczesny Bonin umiejscowiony został pomiędzy ulicą Winiarską wzdłuż torów tramwajowych, Szydłowską, Wincentego Witosa (Trasa Niestachowska), Turkusową, Kowalską
oraz Świętego Stanisława.

W latach 60- tych i 70-tych XX wieku na Boninie powstały wielokondygnacyjne bloki mieszkalne (zarówno punktowce przy ulicy Turkusowej, Błękitnej, Lazurowej jak i tzw. deski
przy ulicy Bonin). Osiedle to zostało na przełomie XX i XXI wieku dodatkowo dogęszczone poprzez budowę apartamentowców. Uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej stanowi część Bonina zajęta przez domy jednorodzinne (ulice: Błękitna, Szydłowska, Prześwit, Lazurowa).

Ciekawe miejsca na Boninie:

• - Przed Powszechną Wystawą Krajową, która odbyła się na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich w dniach 16 Maj – 30 Września 1929 roku na terenie Bonina powstało schronisko turystyczne dla wycieczek odwiedzających Poznań. Po zakończeniu PWK zostało ono przekształcone na szkołę przy ulicy Widnej numer 1.
  W roku 1930 została utworzona Szkoła Podstawowa numer 27 dla dziewcząt, która funkcjonowała w tym budynku do roku 1992. Od 1 Września 1992 roku do obecnych czasów w budynku mieści się XXV Liceum Ogólnokształcące im. Generałowej Jadwigi Zamoyskiej.
• - Przy Instytucie Technologii Drewna Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu stoją dwa głazy pamiątkowe ku czci: prof. dr Mikołaja Kwinichidze (1889-1968, gleboznawcy związanego z UP) i prof. dr Feliksa Terlikowskiego (1919-1951, założyciela Katedry Gleboznawstwa UAM). Pomniki postawiono w roku 1985 z inicjatywy senatu i rektoratu UP.
• - Pomnik Harcerski znajduje się przy ulicy Widnej numer 3 (przy harcówce) pomnik stworzony został formie obelisku i towarzyszącego mu poziomego bloku, w kompleksie edukacyjnym z roku 1929. Pomnik upamiętnia harcerzy, którzy oddali swe życie Ojczyźnie 1939-1945 roku. Na osobnej tablicy kamiennej wymienione są nazwiska wszystkich poległych na Jeżycach harcerzy.
• - Dom harcerza przy ulicy Widniej numer 3 powstał po II Wojnie Światowej w roku 1945. W domu harcerza znajduje się VI Hufiec Harcerzy imienia Tadeusza Kościuszki
  oraz IV Hufiec Harcerek imienia Urszuli Ledóchowskiej.

Winogrady

Na terenach ówczesnych Winograd, na których znajdywały się sady, pola i łąki aktualnie mieszczą się osiedla mieszkaniowe.

Tereny Winograd zostały przyłączone do Poznania 2 stycznia 1925 roku.

Teren Winograd planowano przeznaczyć pod budownictwo mieszkalne oraz usługowe, już od lat 50-tych lecz pomysł budowy osiedli, został realizowany po zatwierdzeniu
w 1962 Ogólnego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Poznania.

Trzy lata później w roku 1967 prezydium Rady Narodowej Miasta Poznania przyjęło następujące nazwy dla mających powstać na północy osiedli:

• - Wielkiego Października (obecne Pod Lipami).
• - Kraju Rad (obecne Wichrowe Wzgórze).
• - Przyjaźni.
• - Kosmonautów.
• - Zwycięstwa.

Pierwsze prace pod budowę nowych osiedli mieszkaniowych rozpoczęły się (dla obecnie nazywanego osiedla Pod Lipami) w roku 1968, a zakończyły się w roku 1973. Ostatnim osiedlem wybudowanym na Winogradach było osiedle Zwycięstwa - prace budowlane zakończyły się w roku 1984.

Ciekawe historyczne miejsca na Winogradach:

Na terenie obecnej C.H. Pestka (przy Aleje Solidarności)prostopadle do trasy PST, przy ulicy Trójpole znajdowała się wytwórnia prefabrykatów dla budowy Winograd. Powodem takiej decyzji była bliska lokalizacja budów.

Cytadela

Cytadela potocznie zwana fortem Winiary, powstała na wzgórzu po zlikwidowanym folwarku Bonin oraz przeniesieniu wsi Winiary. Cytadela to centralny fort umocnień Twierdzy Poznań (niem. Festung Posen) położona na Wzgórzu Winiarskim. Granice Cytadeli, wyznaczają w przybliżeniu ulice: Szelągowska, Winogrady oraz al. Armii Poznań.

Powstanie Cytadeli datuje się na lata od 1828 roku do 1839 roku. Ostateczną budowę ukończono w 1842 roku budując przeciwskarpy i fosy o głębokości 7 metrów i szerokości
na 6–32 metrów.

Cytadela zajmowała powierzchnię ok 100 hektarów. Budowa Cytadeli wyniosła ok 3 miliony 500 tysięcy talarów, a surowiec pod budowę był dostarczany z cegielni na Przepadku
(nad Wierzbakiem), z Rataj i z Żabikowa. Cegły transportowano koleją konną, kamień transportowano Wartą. Majstrów ściągano z Wrocławia, Szczecina oraz Magdeburga.

Tereny Cytadeli zostały przyłączone do Poznania 2 stycznia 1925 roku.

Podczas działań wojennych w 1945 roku Cytadela była ostatnim punktem oporu kilkudziesięciu tysięcy niemieckich żołnierzy. Cytadela została zdobyta 23 Lutego 1945 roku.

Walki trwały pięć dni. Zginęło ok 5.000 Niemców, 6.000 żołnierzy radzieckich i około 100 mieszkańców Poznania.

Po 1945 roku decyzją władz Poznania rozpoczęto rozbiórkę fortu i fortyfikacji wzdłuż Cytadeli. Budulec został przekazany na odbudowę stolicy Polski oraz zabudowań
w Poznaniu na ulicy Chociszewskiego (Łazarz).

Dywagowano nad tym co ma powstać w miejscu zniszczonego po wojnie fortu. Było kilka koncepcji takich jak:

• - Budowa centralnego szpitala.
• - Umieszczenie dzielnicy wyższych uczelni.
• - W roku 1953 zamierzano wybudować na cytadeli zespół wojewódzkiego centrum młodzieżowego, wojewódzkiego pałacu kultury, a u jej stoku południowego - placu zebrań masowych.
• Ostatecznie na Cytadeli powstał park wypoczynkowy.

Niewiele zachowało się plenerowych kompozycji rzeźbiarskich ustawionych w parku w latach 1968 do 1970. Dawne czasy przypominają między innymi rzeźby:

• - "Braterstwo Broni" dłuta Dimitra Sowy z Charkowa.
• - "Saperzy" Jana Jakóba. Stoi też - uroczyście oddany do użytku w 1986 roku.
• - "Dzwon Pokoju i Przyjaźni Między Narodami".

Ciekawe miejsca i wydarzenia:

Na południowym stoku wzgórza przy obecnej alei Armii Poznań położonych jest kilka cmentarzy takich jak:

• - Cmentarz Bohaterów.
• - Cmentarz Garnizonowy.
• - Cmentarz parafii św. Wojciecha.
• - Cmentarz Wojenny Wspólnoty Brytyjskiej w Poznaniu,
• - Cmentarz Żołnierzy Radzieckich.
• - Muzeum Armii Poznań. W muzeum możemy obejrzeć militaria, fotografie oraz różnorakie dokumenty.

Na terenach Cytadeli od 1998 roku w okresie wielkanocnym organizowane są z misteria pasyjne.

Tereny Cytadeli zostały przyłączone do Poznania 2 stycznia 1925 roku.

Domostwa Naramowice

Pierwsze informacje o Domostwach Naramowice pochodzą z roku 1366. W dokumentach z ksiąg grodzkich pojawia się rycerz Narm, który jako świadek podpisał się na dokumencie potwierdzającym, że biskup Jan zakupił grunt wraz z młynem od właściciela podpoznańskiej wsi Swarzędz. Pierwszymi osadnikami Domostwa Naramowice była rodzina Erazma Naramowskiego, który był właścicielem gruntu mieszczącego się blisko 4 km od centrum średniowiecznego Poznania. Z zapisków z ksiąg grodzkich wynika, że w połowie XV wieku
w Domostwach Naramowice znajdował się dwór, dwie chłopskie wsie oraz dwa wodne młyny

Starszy młyn należał do rodziny Naramowickich, a drugi został wybudowany przez mieszkańców wsi Domostwa Naramowice.

W pierwszej połowie XX wieku wieś Naramowice została włączana stopniowo do granic Poznania. Włączenie Naramowic do Poznania nastąpiło 2 stycznia 1925 roku
i była to pierwsza część przyłączenia do granic miasta.

Golęcin

Pierwsza informacja o wsi Golęcin, mieszczącej się 4 km od miasta Poznania znalazła się w źródłach już w 1387 roku.

Wieś Golęcin była pod zarządem starosty generalnego Wielkopolski. Następnie weszła w skład majątku rodziny Szamotulskich. Kolejnymi właścicielami byli: Kościelscy, Opalińscy, Miaskowscy, Kobylińscy i Niemieccy.

Następnie w roku 1865 majątek wsi Golęcin wraz z folwarkami: Sytkowo oraz Podolany stanowiły własność Aleksandra oraz Maksymiliana Beutera, który w 1902 roku sprzedał majątek Komisji Kolonizacyjnej. Po odzyskaniu przez Poznań niepodległości, Ziemie Komisji Kolonizacyjnej przeszły na własność Skarbu Państwa.

Wieś Golęcin wraz z folwarkiem na Sołaczu zostały przekazane Uniwersytetowi Poznańskiemu. Po wyzwoleniu Poznania z okupacji niemieckiej, majątek przejęły władze miejskie,
które chciały na obszarze 92 hektarów utworzyć cmentarz miejski. Późniejsza koncepcja obejmowała przeniesienie na tereny Golęcina ogrodu zoologicznego znajdującego
się przy ulicy Zwierzynieckiej numer 19 w Poznaniu. Oba te pomysły zostały porzucone.

Po włączeniu Golęcina do granic Poznania 1 kwietnia 1933 roku, na podstawie Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 19 stycznia 1928 roku o organizacji
i zakresie działania władz administracji ogólnej, zagospodarowano wolne tereny.

Zbudowano wtedy:

W latach 1935–1937. Pływalnię przy ulicy Niestachowskiej numer 1. Pływalnia ta funkcjonowała do 1978 roku. Po zamknięciu pływalni baseny zagospodarowane zostały
na hodowlę karpi przed Świętami Bożego Narodzenia. Hodowla karpi w tym miejscu funkcjonuje do dziś dzień.

Wśród innych miejsc rekreacyjnych na Golęcinie możemy wyróżnić:

• Jezioro Rusałka – powstało w latach 1941–1942. Jezioro zaporowe (sztuczne jezioro) o powierzchni 36,7 hektara, powierzchni zlewni – 26,6 km². Trasa wokół jeziora
  ma ok. 3,5 km. Jezioro zasilane jest przez potok Bogdankę oraz potok Golęcinkę. Jezioro Rusałka znajduje się w golęcińskim klinie zieleni w zachodniej części Poznania.
• Stadion wielofunkcyjny dla zawodów żużlowych oraz dla meczy piłki nożnej powstał w 1954 roku i mógł pomieścić 20 tysięcy widzów. Zespołem grającym w swojej świetności lat 80-tych oraz i na początku 90- tych, była drużyna piłkarska GKS Olimpia Poznań. Następnie administrował tym boiskiem klub Poznaniak Poznań. Pierwszymi drużynami żużlowymi rozgrywającymi swoje mecze były: KM Unia Poznań, a następnie Gwardia Poznań. Po blisko 40 latach na Golęcin powrócił żużel w sezonie 1990/1991. Pierwszą drużyną żużlową był Polonez Poznań. W 2014 roku tereny stadionu zostały przejęte przez Poznański Ośrodek Sportu i Rekreacji (POSIR). W 2016 roku zakończyła
  się modernizacja stadionu żużlowego, który podczas zawodów może pomieścić 8 tysięcy kibiców. Tor żużlowy ma 370 metrów.
• Stadion lekkoatletyczny - w latach 1949–1952 wybudowano stadion lekkoatletyczny. Stadion posiadał pierwsze w Polsce sztuczne oświetlenie żarowe, a także elektroniczną tablicę wyników oraz wieżę sędziowską opodal mety. Obecnie, po wielu remontach, to pełnowymiarowy stadion lekkoatletyczny, którego trybuny mieszczą łącznie 3500 osób. Stadion posiada również sztuczną nawierzchnię na ośmiotorowej bieżni, skoczniach i rozbiegach. Wydzielona jest rzutnia do rzutu młotem i dyskiem oraz oszczepem.
• Korty tenisowe - w 1953 roku oddano na Golęcinie do użytku pierwsze korty tenisowe. W 1954 roku wybudowany został kort centralny wraz z pawilonem. Posiada widownię
  na 1500 miejsc oraz oświetlenie sztuczne. Kompleks tenisowy posiada 12 kortów, w tym kilka krytych.
• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu wraz z ogrodem dendrologicznym - miejsce, w którym kolekcjonuje się drzewa i krzewy, nad którymi prowadzi się badania. Ogród dendrologiczny zlokalizowany jest w części Golęcina przy ulicy Niestachowskiej, na terenach Lasku Golęcińskiego. Ogród został założony w październiku 1919 roku, jako jednostka dydaktyczna Wydziału Rolniczo-Leśnego Uniwersytetu Poznańskiego. Pierwszy obszar ogrodu liczył 0,86 hektara powierzchni i dysponował 190 gatunkami przede wszystkim krzewów. W 1927 roku były w ogrodzie 452 gatunki krzewów i odmian roślin, a w roku 1939 liczba ich wzrosła do około 900 gatunków. Rozbudowa nastąpiła
  w 1923 roku i przez wiele lat ogród zajmował 4,17 hektara ogrodzonego terenu. W czasie II wojny światowej Niemcy zdewastowali teren obiektu – część roślin wycięli, a część wywieźli (głównie krzewy), zniszczyli dokumentację naukową i włączyli ogród w system parków. W latach 2010–2013, na mocy decyzji Rektora Uniwersytetu Przyrodniczego, ogród został powiększony o północno-zachodni fragment Lasku Golęcińskiego.
• Pomnik Józefa Rivolego w Poznaniu - pomnik zasłużonego dla polskiego leśnictwa i jednego z organizatorów Uniwersytetu Poznańskiego – Józefa Rivolego
  (ur. 3 października 1838 roku w Nowej Wsi koło Swarzędza, zm. 16 lutego 1926 roku w Poznaniu). Pomnik zlokalizowany jest przy Kolegium Cieszkowskich, należącym
  do Uniwersytetu Przyrodniczego przy ul. Wojska Polskiego.
• Pomnik ofiar Fortu VII nad Rusałką w Poznaniu – obelisk upamiętniający ofiary nazistowskich mordów z roku 1940, nad jeziorem Rusałka, na południowym brzegu,
  około 20 metrów na południe od trasy spacerowej.
• Przy ulicy ul. Wojska Polskiego numer 86/90 znajduje się Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych. Powstało ono 1 października 2002 roku po rozformowaniu Wyższej Szkoły Oficerskiej im. Stefana Czarnieckiego w Poznaniu. Podstawowym zadaniem Centrum jest kształcenie i wychowanie żołnierzy i podoficerów.

Ciekawą osobą w Golęcinie był:

Sołacz Dwór

Pierwsze ślady osadnictwa na terenie Sołacza pochodzą z okresu neolitu między 3700–1900 p.n.e.

Pozostała cześć Sołacza na zachód od ulicy Niestachowskiej tzw. Sołacz Dwór została przyłączona do Poznania 1 stycznia 1933 roku. Na obecnych planach Poznania
ten rejon znajduje się w obrębie Golęcina.

Sytkowo

Pierwsze informacje źródłowe pochodzą z 1568 roku. Wieś nazywana była wówczas Sytkowem Królewskim, ponieważ wchodziła w skład tzw. królewszczyzn, czyli dóbr należących
do monarchy i oddawanych szlachcie w dzierżawę wraz z tytułem starosty. Podówczas wieś była opustoszała. We wspomnianym 1568 roku dzierżawcą Sytkowa był Łukasz Górka wojewoda poznański.

Historyczne Sytkowo znajdowało się na rozstaju dróg z Poznania do Szamotuł i Pniew (dzisiejsza ulice Dąbrowskiego oraz Sytkowska), gdzieś na wysokości obecnych ulic Nidziańskiej i Biebrzańskiej (na przeciwko Wojskowych Zakładów Motoryzacyjnych – WZMot). Na poszczególnych mapach między XVIII ,a XX wiekiem lokalizacja Sytkowa ulegała zmianom.

Sytkowo na mapach Poznania:

• - Na mapach Poznania Perthéesa i Gaulle’a (wykonanej przed 1798 rokiem) w Sytkowie widnieje karczma, ale na późniejszych mapach już takiego obiektu nie ma.
• - Sytkowo widnieje na mapie Gilly'ego z 1803 roku.
• - Na mapie Chrzanowskiego z 1859 roku Sytkowo nie zmieniło położenia; widoczna jest uruchomiona w 1848 roku linia kolejowa z Poznania do Stargardu Szczecińskiego,
  która przed wsią przecinała dzisiejszą ulica Dąbrowskiego i dalej biegła pomiędzy drogą do Szamotuł (przy dzisiejszej ulicy Sytkowskiej), a potokiem Bogdanka.
• - Niemiecka mapa z 1893 roku nie notuje już wsi Sytkowo; widać na niej nowy przebieg linii kolejowej z Poznania do Szczecina (zgodny z dzisiejszym przebiegiem na tym terenie magistrali nr 351).
• - W 1945 r. Sytkowo wraca na mapy. Władze, historycy-onomaści i kartografowie przenieśli je na drugą stronę ul. Dąbrowskiego. Centrum Sytkowa znalazło się wówczas
  w okolicach skrzyżowania ul. Przelot i Hangarowej. Sytkowo obejmowało wówczas rozległy obszar pomiędzy dzisiejszym Osiedlem Lotnictwa Polskiego na wschodzie,
  a ul. Lotniczą i koszarami na zachodzie.
• - W 1947 r. Sytkowo „powędrowało” na zachód i „przeskoczyło” ul. Dąbrowskiego, a jego centrum znalazło się pomiędzy ul. Tatrzańską, a Czarnkowską (wtedy na tym obszarze nie było jeszcze wytyczonej ul. Lutyckiej) – w ten sposób Sytkowo wkroczyło na teren dzisiejszego Osiedla Krzyżowniki-Smochowice.
• - 1 stycznia 1948 r. wszedł w życie nowy podział administracyjny Poznania; miasto zostało podzielone na okręgi, dzielnice i obwody. Obwód Sytkowo znajdował się w dzielnicy Wola i obejmował obszar, którego granice stanowiły: ul. Przelot na wschodzie, linia kolejowa na północy, ulice Chodzieska i Wyrzyska na Zachodzie oraz granica lotniska
  na południu. W 1954 roku podział administracyjny miasta uległ zmianie i cały ten obszar wszedł w skład jednej dzielnicy Jeżyce.
• - Na planie Poznania z 1956 r. widać już, że Sytkowo zostało przecięte nowo wytyczonym odcinkiem ul. Lutyckiej. Jego centrum było zlokalizowane na południe
  od tej ulicy.
• - Plan z 1971 roku pokazuje, że centrum Sytkowa zostało przeniesione nieco na północny-zachód, na ul. Czarnkowską.
• - Plan miasta z 1978 r. uwzględnia już nowo wybudowaną trasę E-8 i wiadukt nad ul. Lutycką. Centrum Sytkowa pozostaje na ul. Czarnkowskiej.
• - Rok później Sytkowo dokonuje „wielkiego skoku” przez ul. Dąbrowskiego; tym razem jego centrum znalazło się pomiędzy ulicami Margonińską, a Prusimską.
• - Po 13 latach Sytkowo przesunęło się jeszcze bardziej na zachód – zgodnie z mapą odzwierciedlającą układ geodezyjny z 1992 r. jego centrum znajdowało
  się na ul. Lubosińskiej. Ta lokalizacja wciąż pozostaje aktualna.
• - 2 stycznia 1925 wieś Sytkowo została przyłączona do granic miasta Poznania.

• Sytkowo dzieli się na dwie części – zachodnią cześć (większą) oraz wschodnią (mniejszą), które rozdzielone są dużym obszarem ogrodów działkowych (ROD).
  Zabudowa to w większości powojenne domy szeregowe i jednorodzinne z niewielkim udziałem domów sprzed II wojny światowej.

Ciekawe miejsca w Sytkowie:

• - Wieża kontroli lotów Portu lotniczego Poznań-Ławica: przy ulicy Przytocznej znajduje się wieża kontroli lotów portu lotniczego Poznań-Ławica wraz z ośrodkiem radiokomunikacyjnym, o wysokości 34 metrów. Wieża kontroli ruchu lotniczego posiada 7 kondygnacji o specyficznym kształcie. Podstawę wieży stanowi żelbetowy, trzykondygnacyjny budynek techniczno-administracyjny z częścią podziemną. Wyróżniającym się elementem konstrukcji obiektu jest żelbetowy trzon. Znajduje się w nim winda oraz szachty instalacyjne, a także sala operacyjna - centralne miejsce sprawowania kontroli nad ruchem powietrznym. Na szczycie wieży powstał taras.
• - Wzgórze Berlińskie - w północnej części lotniska Ławica (pomiędzy ulicami Przytoczną i Łobżenicką) znajduje się niewielkie sztuczne wzniesienie o wysokości 104 m n.p.m. będące doskonałym punktem widokowym na lotnisko Ławica, wykorzystywane przez miłośników lotnictwa. Nazwa Wzgórze Berlińskie (niem.: Berliner Höhe) używana była
  w języku niemieckim, obecnie całkowicie wyszła z użycia. Na wzgórzu znajdują się pozostałości po budowli kulochwytu (murowane fragmenty murów i wał ziemny), wykorzystywane kiedyś na potrzeby strzelnicy służącej do regulacji broni pokładowej samolotów, stacjonujących na poznańskim lotnisku oraz sztuczny kopiec o wysokości kilku metrów.

Edwardowo

Pierwsze informacje o obiektach z rejonu Edwardowo, na którym funkcjonował folwark datowane są na XIX wiek. W czasie swego istnienia folwark posiadał wielu właścicieli.
Na początku XX wieku majątek posiadał 240 hektarów pól oraz 10 hektarów torfowisk.

W 1926 roku folwark Edwardowo przeszedł w ręce Adama Schneidera, który na krótko przed wybuchem II wojny światowej próbował uzyskać zgodę Starosty Poznańskiego
na zalesienie ok 150 hektarów terenu. Z pozyskanych informacji wiadomo, iż takiej zgody nie otrzymał.

Kiedy po II wojnie światowej folwark przeszedł w ręce wojska, w budynkach utworzono biura wojskowej jednostki lotniczej. Na dzień dzisiejszy teren folwarku jest opuszczony.

Marcelin

Pierwsze informacje o Marcelinie, w którym znajdował się folwark pochodzą z około 1900 roku.

Pierwszym właścicielem folwarku była Pani Konstancja Łubieńska. Kolejnymi właścicielami w XIX wieku były niemieckie rodziny, które pobudowały obecnie istniejący dwór.

Po II wojnie światowej tereny folwarku upaństwowiono i przekazano najpierw Państwowej Szkole Ogrodnictwa (PSO). Teren liczył 78 hektarów.

Po jej likwidacji w 1949 roku majątek przejęło Studium Ogrodnicze przy Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego.

Od 1951 roku właścicielem dworu i przylegających terenów (78 hektarów) została Wyższa Szkoła Rolnicza. Obecnie, dwór i teren folwarku zajmuje 20 hektarów, który należy
do Poznańskiego Uniwersytetu Przyrodniczego.

Marcelin usytuowany został umownie na terenie między ulicą Bukowską - od północy i Marcelińską - od południa, przylega do pozostałości TWIERDZY POZNAŃ (Fort VIIa).

Ciekawą osobą była:

• Pani Konstancja Łubieńska – pierwszy właściciel folwarku na Marcelinie, polska literatka i publicystka, przyjaciółka Adama Mickiewicza. Pani Konstancja Łubieńska urodziła
  się 14 lutego 1798 roku w miejscowości Krzekotowice, a zm. 16 stycznia 1867 roku w Poznaniu.

Ławica

Pierwsze informacje o osadzie królewskiej Ławica pochodzą z roku 1400. Ławica była przez wieki wsią dworską, która należała do gminy Żabikowo. Wieś Ławica składała się wówczas z Ławicy-Gminy oraz Ławicy-Dworu.

Teren Ławica-Gmina rozciągał się wzdłuż obecnej ulicy Złotowskiej oraz ulicy Ławica. Do dzisiejszych czasów ocalały budynki gospodarcze, na przykład stodoła
przy Szkole Podstawowej nr 58 im. J. Kukuczki. Szkoła znajduje się przy ulicy Ławica numer 3.

Część Ławica-Dwór położona była w okolicy dzisiejszego Przedszkola nr 36 im. M. Kownackiej (Przedszkole znajduje się przy ulicy Perzyckiej numer 30B). Znajduje się ono na miejscu dworu ze szkieletowymi drewnianymi ścianami (rozebranego na przełomie lat 70-tych i 80-tych XX wieku) oraz zabudowań byłego folwarku, które zostały rozebrane w latach
2000-2002).

W 1913 roku na terenie łąk we wsi Ławica powstało lotnisko.

W 1921 roku powstało na terenie lotniska Ławica pierwsze w Polsce przedsiębiorstwo lotnicze dla przewozów pasażerskich o nazwie Aerotarg, a w roku 1925 uruchomiono lotnisko cywilne otwierając połączenia lotnicze pomiędzy Poznaniem – Warszawą i Gdańskiem.

Połączenie pasażerskie obsługiwane były przez spółkę „AERO” do 1928 roku. Z dniem 01 stycznia 1929 lotnisko cywilne zostało przejęte, przez spółkę „LOT”,
która do dnia dzisiejszego obsługuje pasażerów.

Pierwszymi lotniczymi trasami były trasy:

• Poznań – Łódź.
• Poznań - Katowice.
• Poznań – Warszawa.
• Poznań – Gdańsk.
• Poznań – Berlin.
• Połączenia Poznań – Warszawa, Poznań – Berlin odbywały się regularnie.

Wg. Informacji oddziału Statystyki, Analiz i Sprawozdawczości Wydziału Rozwoju Miasta Poznania z roku 1937 dowiadujemy się, że lotnisko Ławica było wyposażono w urządzenia radionawigacyjne i linie oświetleniowe, które umożliwiły nocne loty.
W roku 1938 przystąpiono do rozbudowy lotniska w kierunku zachodnim.
W latach 1929-1938 wykonano na lotnisku Ławica 7711 lotów, 112485 kg poczty i przewieziono 26252 pasażerów.

Wieś Ławica została przyłączona do granic Poznania 01 Kwietnia 1940 roku, lecz do lat 80-tych przypominała wieś.

Od 1968 roku na Ławicy po południowej stronie ulicy Bukowskiej zaczęto stawiać budynki mieszkalne położone w naprzeciwko Portu Lotniczego Poznań-Ławica

Osiedle to nazwano osiedlem Bajkowym. Na osiedlu Bajkowym znajdują się takie ulice jak: Christiana Andersena, Jana Brzechwy, Wilhelma Grimma, Guliwera

Janosika, Kopciuszka, Krasnoludków, Królewny Śnieżki, Leśnych Skrzatów, Lisa Witalisa, Makowej Panienki, Misia Uszatka, Pana Kleksa, Pana Twardowskiego.

Ciekawe miejsca na Ławicy:

• Port lotniczy Poznań-Ławica.Port Lotniczy Poznań-Ławica Sp. Z o.o. im. Henryka Wieniawskiego przy ulicy Bukowskiej numer 285.
• Tor Poznań. W 1974 roku na skraju lotniska Ławica, częściowo wykorzystując nieużywany pas startowy, wybudowano tor wyścigów samochodowych i motocyklowych, będący
  w gestii Automobilklubu Wielkopolskiego. Aktualnie na terenach toru i w okolicy odbywa się dwa razy w tygodniu giełda samochodowa.
• Obelisk ku czci powstańców wielkopolskich. W 1984 roku odsłonięto przed budynkiem Portu Lotniczego obelisk ku czci powstańców wielkopolskich,
  którzy w 1919 roku zdobyli lotnisko.

Fabianowo

Fabianowo było wsią duchowną wywodząca się od nazwy Pabiano. Właścicielem wsi była kapituła poznańska. Fabianowo powstało w roku 1580 w powiecie poznańskim.
W przeszłości Fabianowo była wsią gromadzką Żabikowa.

Wieś Fabianowo została przyłączona do Poznania 01 kwietnia 1940 roku. Fabianowo położone jest w południowo-zachodnim obszarze miasta, na południe od Górczyna. Graniczy aktualnie z gminą Komorniki, z miastem Luboń, z osiedlem Junikowo (granica określona została na linii kolejowej numer 3 przy ulicy Wołowskiej), z osiedlem Górczyn (granica określona została przy Strumieniu Junikowskim), z osiedlem Świerczewo (granica określona została przy Strumieniu Junikowskim).

Nadal ten teren ma podmiejski charakter, gdyż częściowo znajdują się na nim gospodarstwa rolne. Dużym wydarzeniem w Wielkopolsce było w 1815 roku powstanie pierwszej szkoły podstawowej w Fabianowie. We wsi Fabianowo znajdował się jeden z 6 zespołów glinianek (cegielni) zlokalizowanych w południowo - zachodnim klinie zieleni Strumienia Junikowskiego.

Pozostałości jednej z nich wraz z budynkami towarzyszącymi znajdują się na Fabianowie do dziś dzień. Są to budynki opuszczone o ciekawej architekturze, a sama cegielnia jest pusta. Cegielnia powstała w czasie wielkiego rozkwitu budowlanego na terenie Poznania i okolic na przełomie XIX i XX wieku. Związany był on ze zlikwidowaniem obwarowań Twierdzy Poznań.

Do lat 90- tych XX wieku w cegielniach zlokalizowanych w południowo-zachodnim klinie zieleni Strumienia Junikowskiego produkowane były materiały budowlane na potrzeby miasta.

Junikowo

O wsi Junikowo dowiadujemy się po raz pierwszy z zapisów z roku 1287, gdy książe Przemysław II nadał we władanie kapitule kościoła katolickiego w Poznaniu wieś Junikowo zwaną Janicovo. Kolejny zapis pochodzi z roku 1408, gdzie poznańska kapituła sprzedaje sołectwo w Junikowie za nieokreśloną wartość kmieciowi Wawrzyniakowi s. Marcina, sołtysowi
z Krzyżownik (z parafii w Tulcach). Pozostałe tereny wsi Junikowa nadal pozostały we władaniu Kapituły Poznańskiej, aż do roku 1796, gdy po trzecim rozbiorze Polski majątek został skonfiskowany przez państwo pruskie.

Z roku 1880 pochodzą szczątkowe wzmianki opisujące, że na terenie wczesnego kościoła pw. św. Andrzeja Boboli w Poznaniu przy ulicy Junikowskiej numer 48 znajdował się folwark
o wielkości 58 hektarów, a na terenie folwarku był młyn wodny wraz z gorzelnią, który został sprzedany w roku 1906 komisji kolonizacyjnej z przeznaczeniem na to aby podzielić działkę na mniejsze, o powierzchni 1 hektara każda. Na każdej działce ze środków finansowych komisji kolonizacyjnej wybudowane zostały 3-4 pokojowe prymitywne domy.
Była to osada wraz zabudowaniami gospodarczymi. Większą część działek rozdysponowano wśród niemieckich urzędników pracujących na terenie Poznania.

Ze środków komisji kolonizacyjnej powstała również ewangelicka szkoła z jedną salą, a także niewielki cmentarz (wybudowany pomiędzy 1906 - 1913 rokiem dla niemieckich rodzin), przy obecnej ulicy Jawornickiej, a Bełchatowskiej. Również z roku 1880 pochodzą wzmianki o tym, że wieś Junikowo była podzielona na dwie części, tzw. wieś właściwą (okolice obecnej ulicy Junikowskiej) oraz kolonię Rudnicze. Kolonia Rudnicze znajdywała się w przybliżeniu pomiędzy ulicą Wołczyńską, Stawem Baczkowskim, ulicą Głogowską oraz stawami Głęboki Dół i Karpętaj. Było w niej 37 domów chłopskich, a w nich 328 mieszkańców.

Od roku 1906 dał się zaznaczyć wyraźny podział wsi Junikowo na trzy części. Przy ulicy Grunwaldzkiej było to tzw. Osiedle, wzdłuż obecnej ulicy Krośnieńskiej.
Była to osada pod nazwą kolonia, a wzdłuż obecnej ul. Junikowskiej osada nazywała się Starą Wsią. Przy obecnej ulicy Cmentarnej zachowały się do dziś niewielkie skupiska domów, zwane dawniej Bożą Wolą. W okresie między rokiem 1918 - 1939 znaczna część Niemców sprzedawała swoje gospodarstwa i przeniosła się na tereny ówczesnych Niemiec.
Od tego okresu datuje się przyspieszony rozwój Junikowa. Na terenie Junikowa II wojna światowa zakończyła się 27 stycznia 1945 roku wyparciem Niemców. Po wyparciu niemieckich wojsk z okupowanych terenów Junikowa lokalni włodarze podjęli decyzję aby dokonać zmiany nazw ulic. Na przykład Auguste Victoria Strasse przemianowano na ulicę Grunwaldzką. Nazwy ulice odziedziczyły od nazw miejscowości łużyckich (na przykład Miśniewska, Budziszyńska).

W dniu 01 kwietnia 1940 przyłączono wieś Junikowo w granice Poznania.

Ciekawymi miejscami na Junikowie są:

• W roku 1948 na terenach byłego placu ćwiczeń wojskowych został utworzony komunalny cmentarz, który do dziś dzień jest jedną z największych nekropolii w Poznaniu.
  Plany założenia miejskiego cmentarza pochodzą z okresu 1927, a w roku 1935 intensywnie dążono do rozwinięcia koncepcji adaptacji wojskowego placu do ćwiczeń,
  na pogrzebowe kwatery. Wiązało się to z likwidacją śródmiejskich wyznaniowych cmentarzy i przeniesieniem grobowców oraz krypt pogrzebowych na powstały cmentarz
  przy ówczesnej ulicy Cmentarnej. Na cmentarzu komunalnym zostały utworzone kwatery dla katolików, żydów, protestantów oraz bezwyznaniowców. Cmentarz na Junikowie obejmuje obszar ok 50 hektarów między ulicami Cmentarną, Chryzantemową, Malwową, a Grunwaldzką. Konkurs na projekt zorganizowany przez Centralny Cmentarz Miejski rozpisany w roku 1927 wygrał projekt Panów Zygmunta Tarasina i Jerzego Beila, który został zrealizowany tuż po II wojennie światowej.
• - Park księdza Feliksa Michalskiego (dawny park dworski). Zlokalizowany jest przy ulicy Grunwaldzkiej w pobliżu skrzyżowania z ulicą Junikowską oraz ulicami Prośnicką,
  a Żywocicką.

Osoby z Junikowa – junikowscy sołtysi:

• - Szymon Andrzejak vel Andrzejewski (do 19 października 1860).
• - Ludwik Nowak (19 października 1860 - 1 kwietnia 1913).
• - Andrzej Czyż (1918 - 1923).
• - Antoni Banach (1923 - 1935).
• - Walenty Gałęski (1935 - 1936).
• - Jan Kujawiak (1936 - 1939).
• - Karl Holz (1939 - 1940).

Smochowice

W zbiorze średniowiecznych dokumentów zwanym Kodeksem Dyplomatycznym Wielkopolskim z 1235 roku, znajduje się łacińska nazwa wsi „Smochovici”. Była to wieś należąca
do księcia Władysława Odonica. Wieś Smochowice leżała w okolicy Poznania, lecz nie sposób ustalić jej dokładnej lokalizacji. Nazwa Smochowice oznacza, że wieś należała niegdyś do człowieka noszącego imię bądź przezwisko "Smoch" i że pierwotnie nazwa pochodziła od Smochowicy (podobnie jak np. Janowice, pierwotnie od Janowicy – potomkowie
lub poddani Jana; Biskupice, pierwotnie Biskupcy – poddani biskupa itd.). Potwierdza to łaciński zapis „Smochovici”.

Smochowice przyłączone zostały w dniu 1 kwietnia 1940 roku.

Krzyżowniki

Historyczne źródła pisane wymieniają Krzyżowniki jako osadę, która istniała na początku XIV wieku. W średniowieczu wieś Krzyżowniki miała należeć do chojnickiego opola,
która u zachodnich Słowian stanowiła terytorialny rodzaj sąsiedzkiej organizacji, a jego centrum była wieś Chojnica (już nieistniejąca).

Pozostałości wsi Chojnica znajdą się na poligonie w Biedrusku pod Poznaniem. Chodź historyczne pierwsze zapisy pochodzą z roku 1388, to wieś Krzyżowniki mogła powstać
już po 1335 roku, gdy podstoli poznański Stefan z Górki zaproponował Joannitom z Zakonu Kawalerów Maltańskich objęcie leżącej na południowo-wschodniej części Jeziora Kierskiego wsi Rangocino i Kanclerzewice (tereny obecnego Baranowa lub Krzyżownik - wg. słownika historyczno-geograficznego) w zamian za oddanie wsi Andrzejowo - niezidentyfikowanej obecnie w okolicy Poznania.

Komandor Helman wyraził zgodę na dokonanie zamiany, ale zastrzegł sobie prawo do poboru dziesięciny ze wsi Andrzejowo. Potwierdzeniem tego faktu może być odnalezienie
w ołtarzu kościoła pw. św. Jana Jerozolimskiego w Poznaniu przywileju króla Kazimierza Wielkiego.

Faktem, który może potwierdzać te przypuszczenia była niewielka wartość wsi Kanclerzewice oraz Rangocino podarowane przez Stefana z Górki. Joannici założyli wieś Krzyżowniki, która w niedalekim czasie wchłonęła wieś Rangocino, a następnie wieś Kanclerzewice.

W roku 1510 we wsi Krzyżowniki znajdował się folwark oraz jedenaście obszarów ziem uprawnych (cztery sołeckich i siedem kmiecych) oraz karczma. Teren wsi Krzyżowniki należał
do Kierskiej parafii pod wezwaniem św. Michała do roku 1933. W Krzyżownikach do obecnych czasów między ulicami Miedzyzdrojską, a ulicą Nad Jeziorem zachował
się dwór i pozostałości folwarku, które obecnie są w stanie zaniedbanym.

Wieś Krzyżowniki została przyłączona do Poznania podczas II wojny światowej 01 kwietnia 1940 roku.

Ciekawostki:

• w roku 1388 przyjęły nazwę Crziszewniky,
• w roku 1396 przyjęły nazwę Krziszefniki,
• w roku 1400 przyjęły nazwę Krzizewniki,
• w roku 1403 przyjęły nazwę Velke Krzizewnicze, Krzisewniki,
• w roku 1404 przyjęły nazwę Krzizewnice,
• w roku 1430 przyjęły nazwę Krzischewnik,
• w roku 1508 przyjęły nazwę Krzyzewnyky,
• w roku 1510 przyjęły nazwę Krzysownyky, Krzizewnyki, Crzyzewnik, Crzizewnyki, w XIX w. utrwaliła się obecna nazwa Krzyżowniki.

Nazwa Krzyżowniki pochodzi od rycerzy z Zakonu Szpitalników Świętego Jan Jerozolimskiego zwanych od imienia swego patrona Joannitami, a później także Kawalerami Maltańskimi, którzy zostali sprowadzeni na te tereny w roku 1187 przez Księcia Mieszka Starego. Joannici byli zakonem powstałym podczas wypraw krzyżowych. Ich zadaniem była obrona Ziemi Świętej i opieka nad pielgrzymami, a w Europie także pomoc ubogim i cierpiącym. Krzyżowniki swoją nazwę odziedziczyły od Rycerzy Krzyżowych.

Psarskie

We wczesnej epoce żelaza założono na tym terenie siedlisko kultury łużyckiej (miedzy obecnymi ulicami Koszalińską, a Słupską). W 1964 roku odkryto tam cmentarzysko. Badania przeprowadzone przez Muzeum Archeologiczne w Poznaniu określiły je na epokę żelaza. Nazwa nawiązuje do historycznego zajęcia – była to dawna osada psarzy książęcych,
którzy trudnili się hodowlą i tresurą psów myśliwskich.

Psarskie było pod koniec XVI wieku wsią duchowną, własnością Joannitów.

Podczas okupacji w 01 kwietnia 1940 roku przyłączono ją do granic Poznania, co spowodowało zwiększenie granic o zabudowę w dużym stopniu wiejską, która zachowała
się do dziś dzień, ze zwiększającym się udziałem nowego budownictwa jednorodzinnego.

Psarskie leży na dziale wodnym – od wschodu Bogdanki (mającej w okolicy swoje źródła) i Samicy Obornickiej, płynącej z pobliskiego Jeziora Kierskiego. Okolice są mocno
zalesione i dość podmokłe.

Ciekawe informacje:

• Psarske (1387),
• Psarskye (1423),
• Psarskie (1426).

Strzeszyn

Historia Strzeszyna i pobytu człowieka na tym terenie sięga III wieku p.n.e..Dowodem tego faktu są pozostałości cmentarzyska.

Osadnicy tego terenu pochodzili z plemion wędrownych.

Strzeszyn był wsią szlachecką, a pierwsze wzmianki pochodzą z roku 1388, gdzie w potoku Bogdanka istniał młyn o charakterystycznym jednym kole (tzw. korzeczny, czyli z korytkami na wodę). Pierwszym młynarzem był Pan Grzegorz Papież.

W roku 1521 ówcześni włodarze Poznania podpisali umowę z wlaścielem szlacheckim na dostawę wody dla miasta z potoku Bogdanka, (który swoje źródło zaczyna w Jeziorze Strzeszyńskim).

Strzeszyn również nabrał znaczenia pod względem religijnym, ponieważ w XV wieku na terenie wsi wybudowano kościół.

W związku z rozbudową wsi na początku XX wieku rozwinął się przemysł. Zbudowano cegielnię, gorzelnię oraz mleczarnię, co spowodowało konieczność uruchomienia stacji kolejowej na Strzeszynie, w roku 1932 przy linii kolejowej numer 354 (oddanej do użytku 15 maja 1879 łączącej Poznań z miejscowością Piła).

We wsi Strzeszyn powstała również w roku 1914 szkoła z jedną salą, która realizowała program czteroklasowej szkoły powszechnej.

W budynku oprócz jednej sali lekcyjnej znajdowały się również pomieszczenia administracyjne, mieszkanie dla nauczyciela, a na terenie stał budynek gospodarczy. Wspomniana szkoła przeznaczona była dla dzieci z katolickich rodzin z rejonu ówczesnego Strzeszyna Młyna, Strzeszynka i Strzeszyna. Szkoła na Strzeszynie usytuowana była u zbiegu
ulic Koszalińskiej i Biskupińskiej.

Podczas okupacji Poznania we wrześniu 1939 roku Niemcy na terenie wspomnianej szkoły zorganizowali obóz dla jeńców wojennych.

Od roku 1942 przetrzymywano na terenie obozu również młode Żydówki, które zmuszane były do prac przy budowie dróg i zalesianiu okolicznych terenów.

W roku 1945 na terenie szkoły Armia Czerwona utworzyła kwaterę dla żołnierzy oraz stajnię przy budynku gospodarczym.

Strzeszyn został włączony w granice miasta Poznania 01 kwietnia 1940 roku.

Ciekawostki:

• - Pod zaborem pruskim od roku 1772 do 1918 roku osada nosiła niemieckojęzyczną nazwę Sedan.
• - W południowej części Strzeszyna w dolinie Bogdanki znajdują się lasy. Strzeszyn to cześć klina zieleni na Golęcinie. W północnej części wspomnianych lasów znajduje
  się jezioro Strzeszynek, nad którym usytuowano ośrodki wypoczynkowe.
• - Na Strzeszynie znajduje się również Park Edukacji Ekologicznej zlokalizowany w rejonie dwóch zbiorników retencyjnych cieków Wierzbaka (lewego dopływu Bogdanki),
  który mieści się między ulicami Hezjoda oraz Homera.

Strzeszynek Młyn

W osadzie Strzeszynek Młyn przy znajdującej się nieopodal wsi Strzeszyn znajdował folwark, który prowadził własną mleczarnię, gorzelnię, cegielnię wraz młyn o jednym kole
(tzw. korzeczny, czyli z korytkami na wodę). Strzeszynek Młyn za zgodą ówczesnych niemieckich władz 01 kwietnia 1940 roku został przyłączony do obszaru Poznania.

Jeszcze w roku 1956 na planie miasta Poznania zaznaczony był Strzeszynek Młyn - w miejscu przecięcia potoku Bogdanki z ulicą Lutycką.

Podolany

Podolany były osadą z pierwotnymi mieszkańcami z Fryzji (z północno-zachodniej części Europy, wzdłuż wybrzeża Morza Północnego. - obecnie w granicach Niemiec, Danii, Holandii) oraz Niderlandów (dzisiejszych terenów Belgii, Holandii, Luksemburga), którzy w XVI-XVII wieku zakładali wsie w Prusach Królewskich, wzdłuż Wisły i jej dopływów, na Kujawach, Mazowszu i w Wielkopolsce.

Nazwa Podolany wywodzi się od słowa podola, czyli rozległego zagłębienia terenu. Polską nazwę zapisano po raz pierwszy w końcu lat 70-tych XVIII wieku. Po raz pierwszy pojawiła się ona na mapie Gilly’ego z roku 1805, a potem na pruskiej mapie topograficznej z 1830 roku. Niemiecka nazwa osady brzmiała „Schoenherrnhausen”. Pod nazwą „Podlany Krug” widnieje natomiast już na mapie z 1798 roku

Po odzyskaniu niepodległości w 1919 roku część ziem przekazano Uniwersytetowi Poznańskiemu, a na większości zbudowano kolonię mieszkaniową dla pracowników kolejowych. Idea stworzenia na Podolanach osiedla domków jednorodzinnych pojawiła się na początku lat 20-tych XX wieku. Osiedle wybudowano na gruntach dawnego folwarku. Wytyczono wtedy pierwsze działki dla kolejarzy.

Autorem przygotowanego projektu urbanistycznego w 1923 roku był Pan Jan Rakowicz (ur. w 1851 roku w Ukrainie, zm. 7 grudnia 1926 roku w Poznaniu) – inżynier budownictwa, doktor nauk technicznych, urbanista. Projekt osiedla nosił tytuł: "Projekt przedmieścia ogrodowego w Golęcinie pod Poznaniem dla Spółdzielni Osadniczej Kolejowej".

W 1921 roku kolejarze, założyli Spółdzielnię Osadniczą Pracowników PKP.

W projekcie urbanistycznym zakładano, iż na obszarze 79 hektarów zamieszka 6320 mieszkańców na 1069 działkach. Oprócz pracowników kolei na Podolanach osiedlić się mieli również nauczyciele, kupcy oraz rzemieślnicy, co zwiększyłoby samowystarczalność społeczności.

W projekcie urbanistycznym nie zapomniano również o komunikacji z centrum miasta Poznania. Zapewnić miała to linia kolejowa, a także tramwajowa (jednotorowa), która miała biec obecną ulicą Zakopiańską (szerokość – ok 14 metrów). Z placu przed stacją kolejową (przy obecnym skrzyżowaniu ulic Muszyńskiej, Kosowskiej oraz Szczawnickiej) wyprowadzono trzy wachlarzowo biegnące ulice ze środkową aleją lipową, prowadzącą do rynku dzielnicowego. Tu przewidywano ulokowanie księgarni, zajazdu, przychodni lekarskiej, biura notariusza, apteki. Na wydzielonych placach miało powstać lokalne targowisko lub pomniki. Zabudowa wielorodzinna dominować miała przy placach, a w pozostałych miejscach
tylko jednorodzinna i szeregowa.

Pan Jan Rakowicz zaprojektował cztery wersje domów, dopuszczał jednak inne, indywidualne projekty na więcej niż jedną działkę. Nacisk kładł na orientację pomieszczeń względem słońca. Działki miały mieć maksymalną powierzchnię 500m², tak aby można je było uprawiać wyłącznie na własny użytek

Inflacja była powodem, że prace uległy przejściowemu spowolnieniu i dopiero w roku 1926 dokonano geodezyjnego podziału działek, dla których zbudowano metodami gospodarczymi rampę kolejową przy stacji Poznań Strzeszyn. Odbierano z niej stare wagony (15 sztuk) i własnymi siłami, z pomocą koni, transportowano je na pierwsze działki, jako tymczasowe lokale mieszkalne. W 1928 roku ukończono budowę pierwszych domów.

Spółdzielnia wystąpiła z petycją do władz kolejowych o budowę przystanku kolejowego na linii nr 354, który umiejscowiony został na wysokości ul. Krynickiej (obecne piesze przejście do ul. Owidiusza). Budowę rozpoczęto w roku 1931 (dwa perony, kasę biletową oraz poczekalnię) wykorzystując między innymi zatrudnienie bezrobotnych. Przystanek o nazwie Poznań - Golęcin otwarto w roku 1932 ( następnie przemianowano go na Poznań - Podolany).

W dniu 1 kwietnia 1940 roku wieś Podolany została przyłączona do granic miasta Poznania.

Ciekawe miejsca na Podolanach:

Chartowo

Pierwsze informacje o wsi Chartowo pojawiły się w połowie XIII wieku, a w roku 1245 na mocy przysięgi Kapituły Gnieźnieńskiej granice wsi kapitulnej Chartowo zostały wyznaczone.

„Na mocy tej przysięgi wyznaczono granice następujące: od wschodu, od drugiego mostu, który jest na drodze wiodącej do kościoła św. Małgorzaty, bezpośrednio prowadzą
na południe, nad Cybiną, aż do wzgórza wsi zwanej Rataje i tak w stronę zachodnią wzdłuż wzgórza dochodzą aż do rzeki Warty, tak że Chartowo zawarte jest w tych granicach
i jest w posiadaniu kościoła. ”

Duchowna wieś, była własnością katedralnej Kapituły Poznańskiej. Pod koniec wieku XVI Chartowo była wsią w powiecie poznańskim - wschodnim, a wieku XIX zostało rozdzielone wśród niemieckich kolonistów.

W roku 1921 część gospodarstw przekazano śląskim powstańcom m. in. Panu Wojciechowi Korfantemu .

Na przełomie XIX oraz XX w. na terenie obecnie znajdującego się osiedla Rusa mieścił się folwark.

Wieś Chartowo została przyłączona do Poznania 01 kwietnia 1940 roku.

Do lat 70. Chartowo miało charakter wiejski. W późniejszych latach zaczęto rozbudowę o zabudowę blokową

Historycznie dzielnica obejmowała teren od ulicy Chartowo do ulicy abpa A. Baraniaka. Aktualnie są to tereny osiedla Tysiąclecia, wieżowce na osiedlu Zodiak oraz osiedlu Rusa. Według danych pozyskanych z Archiwum Państwowego w Poznaniu na podstawie powszechnego spisu ludności sporządzonego 30 września 1921 roku na terenie wsi Chartowo mieszkało 287 mieszkańców, z których 190 podało swoją narodowość jako polską, a 97 mieszkańców jako niemiecką.

We wsi Chartowo w roku 1921 znajdowały się 43 budynki mieszkalne. Mieszkańcy wsi Chartowo, którzy byli wyznania rzymskokatolickiego należeli do parafii pod wezwaniem
św. Jana Jerozolimskiego za Murami w Poznaniu.

Antoninek

Antoninek znajduje się pomiędzy ulicą Warszawską (drogą krajową numer 92), a cybińskim klinem zieleni na południu, nad strumieniem Szklarka (prawy dopływ Cybiny).

Na południe od obszaru zabudowanego, w obrębie lasów cybińskiego klina zieleni znajduje się leśniczówka Antoninek. Od wschodu, w kierunku południowo-zachodnim, na rzece Cybina zlokalizowane są trzy sztuczne akweny. Są to kolejno idąc w dół rzeki: Staw Antoninek, Młyński oraz (większa część w Kobylepolu), Staw Browarny.

Obszar Antoninka został przyłączony do granic Poznania 01 kwietnia 1940 roku.

Nazwy ulic na terenie Antoninka nawiązują do imion słowiańskich. Łącznie w 1945 roku nazwano w ten sposób 27 ulic, a następnie nazwy jeszcze uzupełniano
lub zmieniano ich pisownię (np. w 1979 roku ulicę Gorysława zmieniono na Gorzysława). Nazwy ulic nadawano na fali zamiłowania slawistycznego i olbrzymiej roli Poznania
w kształtowaniu polskiej myśli zachodniej po II wojnie światowej. Na terenie Antoninka dominuje zabudowa jednorodzinna, pojedyncze bloki oraz ciekawe miejsca opisane poniżej.

Ciekawe miejsca:

• Huta Szkła Antoninek powstała w 1933 roku we wschodniej części Antoninka. Założycielami huty byli bracia Baltazar i Józef Jakuszewscy, którzy rozpoczęli budowę huty
  od fundamentów. W roku 1933 uruchomiono pierwszą produkcję, w której zaczęto wytwarzać butelki.Przed wojną w fabryce zatrudnionych było 680 pracowników różnego szczebla. Po wojnie huta została przejęta przez państwo, a w 1945 roku rozpoczęto oprócz produkcji butelek produkcję słoików ze szkła białego. W 1995 roku państwo polskie sprywatyzowało Hutę, a głównym inwestorem został kanadyjski holding International UNP Holdings BV. Po sprywatyzowaniu Huty nastąpił okres drugiej młodości, zainwestowano dziesiątki milionów złotych w modernizację produkcji. W 1998 udziały UNP Holdings BV odkupiła firma Owens Illinois Inc światowy lider w produkcji opakowań szklanych.
• Fabryka samochodów Poznań Antoninek. Naprzeciwko huty znajduje się fabryka samochodów należąca obecnie do koncernu samochodowego Volkswagen, która powstała
  w maju 1953 roku jako Wielkopolskie Zakłady Naprawy Samochodów, a od 1 lipca 1975 roku Fabryka Samochodów Rolniczych „Polmo” w Poznaniu. Zakład ten zasłynął
  z produkcji samochodów marki Tarpan, a od wielu lat w fabryce produkowane są auta z koncernu samochodowego Volkswagen.
  Pierwszym wyprodukowanym autem pod marką Volkswagen był Volkswagen T4.
  Początek montażu nastąpił 4 lipca 1994 roku.
  W 2006 roku rozpoczęła się produkcja seryjnego modelu Volkswagen Caddy Eco Fuel z napędem na gaz ziemny.
  1 grudnia 1999 roku z taśm produkcyjnych zjeżdża 250-tysięczny samochód.
  1 lutego 2001 roku wyprodukowano 100 tysięczny samochód Volkswagen Transporter T4.
• Dworzec kolejowy Poznań Antoninek został otwarty w 1912 roku po zbudowaniu trasy Poznań - Konin. Jeszcze niedawno istniała na dworcu stacja węzłowa, jednak w wyniku modyfikacji Poznańskiego Węzła Kolejowego została ona zlikwidowana w części odgałęzienia torów i dwóch nastawni mechanicznych. Obecnie budynek dworca pełni rolę posterunku odgałęźnego, bocznicowego oraz przystanku osobowego na trasie kolejowej Poznań - Swarzędz w kierunku do Konina - Kutna - Warszawy.
• Staw Antoninek powstał poprzez spiętrzenie wód rzeki Cybiny po wpłynięciu rzeki w granice miasta Poznania z doliny pomiędzy Antoninkiem, a Kobylepolem.
  Jest najpłytszym z czterech wstępnych stawów zaporowych pomiędzy Jeziorem Swarzędzkim, a Jeziorem Maltańskim. Zadaniem zbiornika jest spowolnienie przepływu rzeki Cybiny i jej samooczyszczenie dla utrzymania funkcji rekreacyjnej Jeziora Maltańskiego i zapewnienie mu odpowiedniej klasy czystości.

Antonin

Antonin położony jest w środku kompleksów leśnych. Większość tego terenu to obszary zalesione. Antonin umiejscowiony jest na mapach przy aktualnej ulicy Bałtyckiej ( przy drodze krajowej numer 92).

Kompleks lasów Antonina został przyłączony do Poznania 01 kwietnia 1940 roku.

W 1945 roku obszar lasów Antonina był miejscem zwożenia i wysadzania min, amunicji i niewypałów z całego miasta. Miesięcznie likwidowano tutaj średnio około 8000 min,
3000 pocisków przeciwpancernych, 1500 granatów ręcznych oraz 55.000 wszelkich innych niewybuchów.

Teren kompleksu leśnego jest aktualnie pod opieką nadleśnictwa Antonin, które istnieje w obecnej strukturze administracyjnej od 1 maja 1974 roku.

Bogucin (Boguty)

Boguty były wsią książęcą przekazaną miastu Poznań jako zaplecze gospodarcze. Przez Boguty przepływa rzeka Główna. Boguty są terenem zalesionym.

Gromada Boguty została wydzielona z części wsi Bogucin znajdującej się na północny - zachód od Poznania i przekazana miastu 1 kwietnia 1940 roku.

Nazwa Bogucin (Boguty) ma swoje źródło dzierżawcze i pochodzi od imienia Boguta będącego nazwą osobową skróconą, z przyrostkiem -uta.

Nazwa Bogucin (Boguty) wywodzi się od imienia Bog - uchwał, Bog - umił, Bog – usław.

Garaszewo

Garaszewo położone jest na południowy wschód od centrum miasta Poznania (pomiędzy Starołęką, a Krzesinami). Początki wsi Garaszewo mogą sięgać czasów między drugą połową X a XII wieku, według badań archeologicznych.

Wieś Garaszewo była własnością kapituły katedralnej Poznania i z jej dokumentów pochodzą pierwsze zapisy o wsi Garaschewo, gdzie delegat biskupa do spraw administracji
i dyscypliny na terenie diecezji poznańskiej przekazał domownikowi Mirosławowi przywilej do sołectwa.

Wieś Garaszewo została przyłączona w granice Poznania w roku 1940 i obecnie ciągle zachowuje swój rolniczy charakter, z powoli rozwijającymi się zabudowaniami typu wille i małymi zakładami przemysłowo-rzemieślniczymi.

Ciekawostki i ciekawe miejsca:

• Góra Garaszewska - Najwyższym punktem w Garaszewie jest sztuczne wzniesienie "Garaszewska Góra", które zostało usypane na dawnym wysypisku śmieci. Na Górę Garaszewską prowadzi szlak pieszo - rowerowy. Zimą jest to idealne miejsce do zjazdów na sankach, a latem do podziwiania zachodów słońca. Z Góry Garaszewskiej rozpościera się widok na panoramę Krzesin, Rataj oraz na obwodnicę Poznania(autostrada A2).
• Przydrożne Krzyże- wzdłuż głównej ulicy Garaszewo można zaobserwować dwa ostatnie przydrożne krzyże.
• - Pierwszy z nich umiejscowiony jest naprzeciwko drogi do gospodarstwa (ulica Garaszewo numer 4). Krzyż ten został postawiony w tym miejscu przed II wojną światową. Zniszczony został przez niemieckie wojska, a jego pozostałości były ukryte latami przez mieszkańców wsi. Po zakończeniu działań wojennych na tych terenach postawiono nowy krzyż z dębu. Obecnie dębowy krzyż zastąpiono ostatecznie krzyżem metalowym. Na krzyżu widnieje figurka Pana Jezusa (pasyjka).
• - Drugi Krzyż znajduje się na terenie posesji ul. Garaszewo 2 Widnieje na nim napis "Fundowali Maryja i Franciszek Gryska w roku 1949".
  Do dziś dzień jest to krzyż drewniany, postawiony w podziękowaniu za przeżycie II wojny światowej. Figurka Pana Jezusa jest metalowa, okryta półokrągłym daszkiem.
• Poniemiecki schron- w odległości ok 300 metrów od Krzyża przy ulicy Garaszewo numer 4 wśród pól, na terenie prywatnym znajduje się poniemiecki schron, który składa
  się z trzech pomieszczeń, pięciu wejść i dwóch korytarzy. Jedno z wejść jest wejściem drabinowym (tzw. kominowym). Schron jest częściowo zasypany nawiezioną ziemią.

Główieniec

Osiedle Główieniec w 1939 roku należało do gromady Nowa Wieś w gminie Swarzędz. Teren ten obejmował obszar 92,00 hektarów. Obecnie zlokalizowane jest tam Nowe ZOO pomiędzy ulicą Browarną, rzeką Cybiną (będącą prawym dopływem Warty wpływającą do Jeziora Maltańskiego), a ulicą Ziemowita.

Już przed I wojną światową okazało się, że lokalizacja Starego Zoo przy ulicy Zwierzynieckiej numer 19 w Poznaniu uniemożliwia jego dalszy rozwój terytorialny. Wielokrotne czyniono starania o translokację na nowy większy teren, do której nigdy nie doszło.

Ostatecznie władze miasta Poznania w latach sześćdziesiątych XX wieku podjęły decyzję o budowie Nowego Zoo na opisywanym terenie. Wtedy to ruszyły prace nad przygotowaniem budowy całkiem nowej placówki, w oparciu o nową lokalizację. W 1967 powołano Społeczny Komitet Budowy Nowego Zoo, mający za zadanie gromadzenie środków finansowych.
Trzy lata później w 1970 roku zaczęła się budowa.

W setną rocznicę powstania ZOO przy ul. Zwierzynieckiej, 16 września 1974 roku otwarto dla publiczności pierwszą część terenu nowej placówki. Pierwszymi zwierzętami prezentowanymi w Nowym Zoo były daniele, lamy, gwanako andyjskie (gatunek Lamy roślinożernego ssaka z rodziny wielbłądowatych), jelenie europejskie oraz wielbłądy.

W 1978 roku w parku zoologicznym powstał pawilon insektarium prezentujący owady, pajęczaki i mięczaki.

Ciekawostki:

• W 1995 roku otwarto pierwszy w Polsce pawilon zwierząt nocnych, a także sprowadzono po raz pierwszy w historii ogrodu nosorożca.
• - 30 sierpnia 2008 roku zakończono budowę Słoniarni.
• Trzy nowe kolejki po parku zoologicznym. 1 maja 2010 roku po raz pierwszy na teren Nowego ZOO wyjechały trzy nowe kolejki, które od tej pory wożą zwiedzających. Kolejki to dwie lokomotywy z wagonami otwartymi (każdy pociąg mieści ok. 60 osób) oraz lokomotywa z wagonami zamkniętymi. W każdym zestawie jeden z wagoników przystosowany jest do przewozu osób z wózkami dziecięcymi. Pociągi zatrzymują się na przystankach, a osoby odwiedzające Nowe Zoo mogą wsiąść i wysiąść z wagonu, by zwiedzić daną część Ogrodu. Podróż kolejkami jest w cenie biletu do Wielkopolskiego Parku Zoologicznego przy ul. Krańcowej nr 81 w Poznaniu.
• Kolejka Parkowa „Maltanka”. Kolejkę wyprodukowano 1 października 1957 roku. Przekazano pod opiekę harcerzy z Chorągwi Wielkopolskiej, stąd nazwa Harcerska Kolejka Dziecięca. Jej licząca 2,5 km trasa biegła między Ogrodem Jordanowskim przy Młodzieżowym Domu Kultury nr. 1, a Łęgami Dębińskimi jako atrakcja dla pomysłu stworzenia wesołego miasteczka, które miało powstać w Dębinie poprzez inicjatywę Komitetu Budowy Parku Kultury i Wypoczynku, w latach 50-tych XX wieku. Kolej kursowała do drugiej połowy lat 60-tych.
• W momencie, gdy postanowiono wybudować trasę Hetmańską dla II ramy komunikacyjnej miasta, okazało się, że trasa kolejki koliduje z nową drogą.
  W związku z tym postanowiono ją przenieść na Maltę, która właśnie była zagospodarowywana. Kolejkę, pod nazwą „Maltanka”, otwarto ponownie 21 lipca 1972 roku. Nie udało się zrealizować przy tym pierwotnych planów, przewidujących kursowanie kolejki po terenie nowego ZOO.
• „Maltanka” posiada jedynie pięć przystanków:
• Maltanka to pierwsza stacja na trasie kolejki. W roku 1998 powstał obecny budynek, w stylu architektury pruskiej. Znajduje się w nim kasa biletowa, nastawnia, pomieszczenie dyżurnego ruchu, pomieszczenie dyrekcji kolejki oraz restauracja. Stacja posiada dwa perony (jeden dla wsiadających a drugi dla wysiadających) i tor odstawczy. Przy peronie dla wsiadających znajduje się parowóz Tx26-423. Układ torowy tworzy pętlę, dzięki czemu lokomotywa nie musi przejeżdżać na drugi koniec składu. Niedaleko pętli znajduje
  się także lokomotywownia dla taboru kolejki.
• Ptyś - Jadąc kolejką w okolicy Term mijamy po lewej stronie peron przy którym kolejka zatrzymuje się na żądanie.
• Balbinka - Stacja Balbinka jest miejscem mijania się dwóch pociągów. Znajdują się tu 2 tory oraz 2 perony. Semafory są sterowane zarówno ze stacji Maltanka
  jak i Zwierzyniec.
• Przystań - Pod koniec linii, do roku 2000 znajdował się peron stacji Przystań, po której zachowała się tylko tablica z nazwą (przechowywaną obecnie w lokomotywowni).
• Zwierzyniec - Jest to ostatnia stacja na trasie kolejki. Podobnie jak pierwsza stacja układ torowy powstał na kształt pętli. Znajduje się tu także tor odstawczy. Pod blaszanym dachem mieści się kasa, oraz pomieszczenie dyżurnego ruchu wraz z nastawnią. Stacja jest wyposażona w semafory świetlne.

Zieliniec

Na terenie Zielińca odnaleziono ślady kultury z epoki mezozolitu (9500 - 5500 p.n.e.), które występowały głównie wzdłuż rzeki Cybiny, na południowym oraz na południowo - zachodnim brzegu Jeziora Swarzędzkiego.

Historyczny Zieleniec położony był wzdłuż rzeki Cybina, na południe od młyna wodnego oraz na południowo - zachodnim brzegu jeziora.

W opisywanym miejscu znajdował się wodny młyn na terenie gospodarstwa rolnego, który XVIII wieku oraz na początku XIX wieku był w majątku rodziny Koźmińskich, Jana Kluga,
a następnie szambelana Augusta Aleksandra Bojanowskiego.

W 1843 roku Zieliniec opisywany był jako gromada składająca się z 7 domów, w których mieszkało 9 osób pochodzenia żydowskiego, 48 katolików oraz 22 ewangelików.

W latach 80-tych XIX wieku Zieleniec posiadał pola uprawne o wielkości 266 hektarów, w tym 228 hektary ziemi ornej, 23 hektary łąk oraz pastwisk.
Podówczas mieszkało tam 81 osób w 6 domach.

W dniu 01 kwietnia 1940 roku osiedle Zieliniec o powierzchni 264 hektarów, będące dotychczas w gromadzie Nowa Wieś, z gminy Swarzędz została wyłączona
i przyłączona do granic Poznania.

Ciekawe osobistości:

• Melchior i Antonina Ciepluchowie, Walenty i Marianna Palczowie, Karol i Antonina Michałowscy - Gospodarze narodowości polskiej mieszkający w Zieleńcu.
• Feliks Tarko – ur. 1889 roku – zm. 30 Lipca 1944 roku. Działacz ruchu oporu. Torturowany przez Niemców na terenie obozu koncentracyjnego w Żabikowie.

Żegrze

Pierwsze informacje o wsi Żegrze pochodzą z roku 1253, które opisane zostały na dokumencie stworzonym przez księcia Przemysława I oraz jego brata Bronisława Pobożnego.
Żegrze usytuowane było na poziomie ok 60 - 70 m. n.p.m. z dostępem strumieni oraz do gruntowych wód, co spowodowało, że teren ten jest dogodny pod względem upraw.
Podczas panowania Władysława I Łokietka, Żegrze będące zapleczem gospodarczym Poznania uległo konfiskacie i włączeniu w dobra królewskie. Władze miejskie zostały zmuszone
do wykupienie wsi od Króla.

Żegrze położone było przy wylocie na Starołękę, Głuszynę, Minikowo (aktualnie ulica nazywa się ulicą Gołężycką), trakcie łączącym Kórnik, Środę Wielkopolską,
Pokrzywno oraz Garaszewo. Granice wsi Żegrze obejmowały w wieku XVIII obecne ulice Pyrzyczańską, Doleńską, Byteńską i Rzeczańską.

Żegrze było podzielone w wieku XX na sześć mniejscych obszarów:

• Fort – to część ulicy Obodrzyckiej w pobliżu osiedla Orła Białego.
• Niwy – to teren między kościołem św. Mateusza, a skrzyżowaniem ulicy Żegrze i Inflanckiej).
• Świerki (rosły tam drzewa iglaste - stąd nazwa) - są to okolice kościoła św. Mateusza, na obecnym osiedlu Orła Białego.
• Ogórek – to teren między kościołem Najświętszej Bogarodzicy Maryi, a szkołą podstawową nr 64 na osiedlu.
• Zdrojki. Znajdowały się tam źródła wody oraz kanały nawadniające i odwadniające – to teren między kościołem Najświętszej Bogarodzicy Maryi, a ulicą Inflancką.
• Głębie Doły, to teren współczesnej Trasy Katowickiej, między ulicami Inflancką i Chartowo.
• Obecnie powyższe nazwy funkcjonują jedynie we wspomnieniach, które nie odnoszą się do współczesnego kształtu Żegrza.

Podmiejska wieś Żegrze została przyłączona do Poznania w 1940 roku. Aktualnie Żegrze obejmuje osiedla Stare Żegrze, Orła Białego i Polan wraz z terenami sięgającymi
aż po stację Poznań Franowo.

Współcześnie, w latach 1974 do 1977 roku na pograniczu Chartowa i Żegrza wybudowano trasę wylotową na Śląsk. Droga przyjęła nazwę Trasy Katowickiej.

Trasa rozpoczynała się w miejscu założonego w 1939 roku cmentarza parafii rzymskokatolickiej św. Rocha, która istnieje do dnia dzisiejszego przy ulicy Świętego Rocha.
W związku z likwidacją cmentarza oraz kaplicy przycmentarnej, służącej również za kościół, uzyskano zgodę na budowę nowej parafii pod wezwaniem Najświętszej Bogarodzicy Maryi, na osiedlu Stare Żegrze.

Ciekawostki :

Naramowice gmina

Kolejne przyłączenie gminy Naramowice nastąpiło 1 kwietnia 1940 roku. Włączono wtedy obszar części gminnej Naramowic, od prawej strony ulicy Umultowskiej do linii Strumienia Różanego, prawej strony ulicy Naramowickiej do Różanego Młyna.

Naramowice Oleandry

Osada Naramowice Oleandry (niem. Naramowice Hauland) założona została w roku 1760 przez przybyłych osadników.

Naramowice Oleandry były osadą z pierwotnymi mieszkańcami z Fryzji (z północno-zachodniej części Europy, wzdłuż wybrzeża Morza Północnego. - obecnie w granicach Niemiec, Danii, Holandii) oraz Niderlandów (dzisiejszych terenów Belgii, Holandii, Luksemburga), którzy w roku 1760 osiedlili się na tym terenie. Wielu ówczesnych rolników szukało terenów,
na których mogliby zamieszkać, ponieważ na ziemiach na których dotąd żyli panowało przeludnienie.

Naramowice Oleandry obejmowały swoim obszarem dzisiejszy rejon ulic Bronisława i Jasnej Roli.

W dniu 01 kwietnia 1940 roku do granic miasta przyłączono Naramowice Oleandry.

W pewnej formie Naramowice Oleandry istnieją do dzisiaj. Do obecnych czasów w okolicy ulic Jasna Rola za cmentarzem naramowickim zachowała się nieliczna wiejska architektura budynków.

Ciekawe miejsca:

• Cmentarz parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Poznaniu - powstały ok. 1910 roku. Cmentarz zlokalizowany został przy obecnej linii kolejowej, przy ulicy Jasna Rola.

Na cmentarzu pochowani zostali między innymi:

• Bernard Paweł Bzdawka (ur. 14 sierpnia 1916 roku – zm. 4 września 1983 roku) — żołnierz AK, cichociemny.
• Wincenty Władysław Kasprowicz (ur. 9 stycznia 1897 roku – zm. 30 sierpnia 1974 roku) — powstaniec wielkopolski.
• Bogdan Radomski ps. "Warta" (ur. 11 maja 1924 roku – zm. 7 listopada 1988 roku) — żołnierz AK okręgu kieleckiego, oddziału "Kajtka".

Naramowice Różany Młyn

Na terenie osady powstał młyn - zwany Różanym. Również w roku 1868 przy ulicy Bożywoja wybudowano leśniczówkę, która stoi do dziś.

Różany Młyn przyłączony został do Poznania 01 kwietnia 1940. Rejon obejmuje okolice Strumienia Różanego na wysokości ulicy Bożywoja.

Ciekawe miejsca:

• Różany Potok (Różany Strumień)- Potok, który jest lewobrzeżnym dopływem Warty.

Luboń (część Żabikowo)

Gmina Żabikowo 01 sierpnia 1934 roku obejmowała swym zasięgiem następujące gromady: Fabianowo, Junikowo, Kotowo, Luboń, Ławica, Świerczewo oraz Żabikowo.
Znajdowało się tam kilka większych i mniejszych gospodarstw rolnych oraz folwark Augusta Cieszkowskiego.

Pobliskie złoża gliny i margla (skał osadowych) eksploatowali niemieccy fabrykanci. Wybudowali oni na wspomnianych terenach cegielnie i zatrudniali w nich miejscowych robotników.

W czasach panowania pruskiego, pod koniec XIX wieku, bardzo aktywnie działała w Żabikowie Komisja Kolonizacyjna, która zdołała wykupić z rąk polskich znaczne obszary gruntu, pod wzorcowe miasteczko dla osadników niemieckich.

Koloniści niemieccy osiedlali się na terenie Żabikowa od 1908 roku. Na ten cel sprzedawano im na kredyt 0,5 hektara terenu i gotowe plany zabudowań. W tym samym czasie Polakom nie wolno było stawiać nowych domów nawet na własnym gruncie. (Z tego właśnie powodu protestował w wielkopolskich Podgradowicach rolnik- Michał Drzymała, mieszkając z rodziną w wozie cyrkowym. Jego wóz stał się symbolem biernego polskiego oporu).

Dla osiedlających się w Żabikowie niemieckich ewangelików zbudowano przy rynku szkołę i zbór, (w 1928 roku stał się on kościołem parafii katolickiej pod wezwaniem św. Barbary),
a także szpital, prowadzony przez Diakoniski (dziś w obrębie klasztoru Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny). Tuż przed wybuchem I wojny światowej Żabikowo liczyło 1700 mieszkańców. Dzieci polskie, z gromady sołeckiej Żabikowo i Luboń, uczęszczały do wspólnej szkoły ludowej w Żabikowie (na terenie dzisiejszej Szkoły Podstawowej nr 2, przy ul. Żabikowskiej). Budynek szkolny, niski i kryty strzechą, mieścił jedną salę lekcyjną i mieszkanie dla nauczyciela. Ponieważ trudno było w takich warunkach uczyć kilka oddziałów dzieci, ówczesny sołtys Żabikowa- Michał Hossa- zabronił dzieciom z Lubonia uczęszczać do tej szkoły, mobilizując sołtysa wsi Luboń do rozpoczęcia budowy szkoły ludowej
na własnym terenie.

01 kwietnia 1940 roku dużą część obszaru gminy Żabikowo włączono w granice miasta Poznania, a 13 listopada 1954 roku z pozostałych gromad zniesionej w wyniku reformy administracyjnej gminy Żabikowo utworzono miasto o nazwie Luboń.

Ciekawe miejsca:

• Szacht - to zespół glinianek, około 40 stawów, położonych w południowo-zachodnim klinie zieleni, w dolinie Strumienia Junikowskiego.
• Nazwa „Szachty” wywodzi się z języka niemieckiego, gdzie słowo Schacht oznacza szyb (dół), a schachten – wykopać. Jest ona ściśle związana z historią tego miejsca,
  gdzie w XIX oraz XX wieku wydobywano glinę.

Na terenie tym funkcjonowało 6 cegielni:

• Cegielnia Fabianowo
• Cegielnia Junikowo
• Cegielnia Kotowo
• Cegielnia Rudnicze
• Cegielnia Świerczewo
• Cegielnia Żabikowo
• Wieża widokowa na Szachtach - Wieża posiada 25 metrową konstrukcję, 120 stopni oraz co szczególnie cieszy spacerowiczów – taras widokowy. Skąd można podziwiać okoliczne stawy i dziką przyrodę.

Świerczewo

Pierwsze informacje pisane o Świerczewie pochodzą z roku 1235. W roku 1235 Władysław Odoniec, książę wielkopolski poświadczył, że tereny Świerczewa zostaną nadane archidiakonowi poznańskiemu Piotrowi, w zamian za wsparcie w postaci żyta oraz pieniędzy.

Tuż po przejęciu przekazanych ziem zmarł archidiakon Piotr, a jego dobra zostały przejęte na własność przez kapitułę poznańską.

Rozwój wsi nie układał się jednak po myśli kościoła. Możemy jedynie dotrzeć do przypuszczeń, dlaczego wieś Świerczewo nie rozwijała się aż do czasów, kiedy ostatni osadnicy odeszli, a pola zostawili odłogiem.Przyczyną tego był brak należytej dbałości ze strony kapituły poznańskiej, która powierzyła zarządzanie swych wsi poszczególnym kanonikom. Zarządcy ci rzadko rezydowali w powierzonych sobie dobrach, a jeśli już się nimi interesowali, to preferowali raczej gospodarkę obliczoną na doraźny zysk. W późnym średniowieczu Świerczewo zaczęło podupadać.

Od roku 1510 wieś całkowicie opustoszała. We wsi nikt nie mieszkał, a częścią terenów zajmowali się kmiecie z okolicznych wsi, głównie z Żabikowa.
Być może winne były też nieurodzajne gleby. Ziemia na Świerczewie jest piaszczysta, a piasek kopano tutaj już przed wiekami.

W roku 1521 granica wsi Świerczewo łączyła się z drogą pomiędzy wsią Luboń i Górczynem. Obecnie ta droga już nie istnieje. Początkiem granicy Świerczewa była droga pomiędzy wsią Luboń i wsią Żabikowo.Granica przebiegała następnie przez pola pomiędzy Luboniem, a Świerczewem, do drogi z Lubonia do Fabianowa (obecnie ta ulica nosi nazwę Kożuchowska), która przechodziła przez obecne rodzinne ogródki działkowe. Następnie granica Świerczewa wiodła przez łąkę zwaną potocznie "Smug" aż do kolejnej już nie istniejącej drogi. Wspomniana droga przebiegała wzdłuż obecnej ulicy Opolskiej, którą określano jako "przechodzącą obok lasu miejskiego". Wspomniany las miejski należy do kompleksu lasów miasta Poznania. Jego część znana jest do dnia dzisiejszego pod nazwą Dębina.

Po roku 1819 powstał folwark oraz 7 chłopskich gospodarstw. Gospodarstwa znajdowały się po prawej stronie patrząc od strony Dębca, wzdłuż obecnej ulicy Opolskiej. Folwark mieścił się po drugiej stronie drogi między dzisiejszymi ulicami Wieluńską i Więzowską. Fala nowej kolonizacji spowodowała powstanie nowych zabudowań, a wybudowana cegielnia
w Kotowie stała się w roku 1832 miejscem pracy dla części mieszkańców Świerczewa.

Wzdłuż Strumienia Junikowskiego na granicy Poznania i Lubonia w ciągu kolejnych lat powstały glinianki, które wyznaczyły granicę między Żabikowem, a Świerczewem.
Ilość mieszkańców Świerczewa w roku 1925 wynosiła 203 osoby, a w trakcie II wojny światowej, (która rozpoczęła się w Poznaniu 10 września 1939 po zajęciu terenów
przez Niemców) ilość mieszkańców wynosiła już 356 osób.

Zgodnie z decyzją i rozporządzeniem Namiestnika Rzeszy Arthura Greisera (z dnia 29 XII 1939 roku) Świerczewo zostało włączone w granice administracyjne Poznania
01 kwietnia 1940 roku.

Według zachowanych z roku 1943 dokumentów (projektów) Niemcy w latach 1940-1941 roku opracowywali plany lokalizacji na terenach Świerczewa getta dla Polaków wysiedlonych
z terenów Łazarza oraz Wildy. Plany te zrealizowano częściowo w roku 1943. Miało w nim mieszkać nawet 60 tysięcy Polaków. Projekt nie został jednak wprowadzony w życie w 100%. Powstały jedynie baraki przy dzisiejszej ulicy Opolskiej. Prawdopodobną przyczyną była wielka powódź w okresie wiosennym na przełomie 1943 - 1944 roku. Powódź spowodowała zalanie niżej położonych łąk w dolinie Górczyna oraz Strumienia Junikowskiego, nieopodal nasypu kolejowego.

Kolejną inwestycją na Świerczewie między ulicami Jaśminową, Opolską oraz Jesionową było wzniesienie bloków oraz osiedli małych domków jednorodzinnych dla Niemców czarnomorskich "Schwarzmeerdeutsche” przesiedlonych z terenów dzisiejszej Ukrainy. Budynki powstały na wysokości dzisiejszego Klasztoru Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej przy ulicy Ostatniej numer 14.

Ciekawe miejsca na Świerczewie:

• Kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Matki. Kościół znajduje się przy obecnej ulicy Kołłątaja numer 42. Parafia jest prowadzona przez księży Filipinów.
• Klasztor Ojców Oblatów Maryi Niepokalanej wraz z parafią pod wezwaniem Chrystusa Króla - znajdujący się przy ulicy Ostatniej numer 14.

Kotowo

Historia Kotowa to przede wszystkim jego cześć przemysłowa, w której znajdywały się szachty (zespół glinianek).

Przykładem takiej Szachty jest Staw Rozlany, czyli sztuczny zbiornik wodny (glinianka), która zlokalizowana jest na granicy Świerczewa, Kotowa oraz Rudniczego w bezpośrednim sąsiedztwie ulicy Głogowskiej w rejonie skrzyżowania z ulicą Mieleszyńską i ulicą Stara Cegielnia. Powierzchnia zlewni to 0,6 km². W sąsiedztwie przepływa Strumień Junikowski
oraz Plewianka. Cegielnie powstały w czasie wielkiego boomu budowlanego przełomu XIX oraz XX wieku, jaki miał miejsce w Poznaniu, a związany był ze zlikwidowaniem niektórych obwarowań.

Wieś Kotowo została przyłączona do granic Poznania 01 kwietnia 1940 roku.

Kotowo posiada swój unikalny charakter domków jednorodzinnych oraz niskich budynków wielorodzinnych. Granicami są od południa obwodnica Poznania (autostrada A2), od wschodu ulica Kościuszki w Luboniu, od północy ulica Kotowo, a od zachodu ulica Głogowska.

Ciekawymi miejscami są:

• Wieża widokowa na Szachtach (Kotowo). Do wieży można dotrzeć na dwa sposoby:Parking dla aut osobowych znajduje się koło wieży przy ulicy Witaszka
  oraz przy ulicy Kocha. Piesi oraz rowerzyści bezpiecznie dotrą od strony ulicy Leszczyńskiej.

Starołęka Wielka

Nazwa Starołęka pojawiła się po raz pierwszy w 1253 roku, w przywileju lokacji Poznania na prawie magdeburskim – wtedy to nadano ziemie starołęckie mieszczanom poznańskim.
Od roku 1469 Wielka Starołęka była własnością Mikołaja i Mroczka ze Starołęki.

• Od roku 1585 Jan Starołęcki i jego stryj Andrzej.
• Od roku 1590 Marcin Skrzetuski.
• Od roku 1602 Piotr Potulicki (z województwa kaliskiego).
• Od roku 1628 Jan Muchliński z Balic.
• Od roku 1630 Karmelici od Bożego Ciała. Karmelitanie byli właścicielami miejscowości do końca XVIII wieku (do konfiskaty przez Prusaków).

W dniu 01 kwietnia 1942 roku została przyłączona do granic Poznania reszta Starołęki (Wielka Starołęka), która została zlokalizowana nad rzeką Wartą, wzdłuż ulicy Starołęckiej, w rejonie skrzyżowania z ulicą Głuszyna. Granicą miedzy Wielką Starołęką, a Minikowem jest od północy aktualnie obwodnica Poznania (Autostrada A2), a następnie ulica Jędrzejowska rozdziejąca Starołękę - Minikowo – Marlewo.

Następnie powiększenie Poznania w kierunku północnym i południowym nastąpiło
po II wojnie światowej w związku z budową nowych osiedli mieszkalnych.

1 stycznia 1973 roku włączono do granic miasta takie wsie jak:

Ostatnia korekta granic nastąpiła w 01 stycznia 2005 roku. Przyłączono wtedy wieś: